4 tháng đầu năm, xuất khẩu rau quả sang Trung Quốc đạt 778 triệu USD, giảm 33% so với cùng kỳ năm ngoái.
Đây là mức giảm sâu nhất trong các thị trường, khiến toàn ngành chịu nhiều tác động. Ngoài Trung Quốc, xuất khẩu mặt hàng này sang Hàn Quốc đạt 101 triệu USD (giảm 5%), Thái Lan đạt 57 triệu USD (hạ 3%), theo Hải quan.
Nguyên khiến xuất khẩu sang thị trường tỷ dân giảm mạnh, theo các doanh nghiệp, sầu riêng – mặt hàng chủ lực đang gặp khó do Trung Quốc siết kiểm tra dư lượng cadimi và hợp chất vàng O (chất có nguy cơ gây ung thư). Việc này khiến thông quan kéo dài, chi phí tăng, nguy cơ bị trả hàng cao.
Nhiều doanh nghiệp cho biết năm ngoái họ xuất được hàng nghìn container sầu riêng, còn năm nay gần như “đứng bánh”. Trước kia, thời gian thông quan chỉ 2-3 ngày, giờ lên tới một tuần.
Ông Nguyễn Đình Tùng – CEO Vina T&T, cho biết công ty ông đến giữa tháng 5 mới bắt đầu xuất hàng trở lại, nhưng mỗi tuần chỉ đưa được 1-2 container do thiếu nguồn đạt chuẩn. Dù đã đầu tư hệ thống kiểm tra cadimi từ vườn tới nhà máy, số hộ nông dân đáp ứng vẫn rất ít. Theo ông Tùng, Nhà nước cần siết quản lý phân bón, thuốc bảo vệ thực vật ngay từ đầu vụ để đảm bảo chất lượng nông sản.
Không chỉ sầu riêng, xuất khẩu xoài, chuối, mít, thanh long, chanh dây cũng giảm mạnh. Giá mít Thái, xoài Australia hiện chỉ còn vài nghìn đồng mỗi kg do Trung Quốc giảm thu mua.
Thu hoạch sầu riêng tại thị xã Cai Lậy, Tiền Giang. Ảnh: Hoàng Nam
Trước tình hình này, Bộ trưởng Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy yêu cầu các đơn vị phối hợp chặt với Hải quan Trung Quốc để tháo gỡ rào cản kỹ thuật, đẩy nhanh việc cấp mã số vùng trồng, phê duyệt cơ sở đóng gói và phòng kiểm nghiệm phục vụ xuất khẩu. Đồng thời, Bộ đang hoàn thiện quy trình kiểm dịch riêng cho sầu riêng để có cơ sở đánh giá lại kế hoạch xuất khẩu trong năm nay.
Về dài hạn, Bộ sẽ hoàn thiện khung pháp lý cho xuất khẩu nông sản, quy định rõ mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói, kiểm nghiệm, giám định. Ngành sầu riêng sẽ được tái cơ cấu theo hướng bền vững, đẩy mạnh chế biến sâu như sầu riêng đông lạnh nhằm nâng giá trị và giảm phụ thuộc vào hàng tươi.
Đến ngày 20/5, xuất khẩu rau quả đạt hơn 496 triệu USD, giảm 5,2% so với tháng trước và hạ 33,5% cùng kỳ năm ngoái. Lũy kế 5 tháng đầu năm, toàn ngành thu về gần 2,2 tỷ USD, giảm 17,8%.
Thi Hà