VCCI đánh giá việc thu thuế ngay sau khi nhận cổ tức bằng chứng khoán sẽ ảnh hưởng đến lợi ích của nhà đầu tư, làm suy giảm động lực đầu tư dài hạn.
Tại dự thảo sửa Nghị định 126 quy định một số điều của Luật Quản lý thuế, Bộ Tài chính đề xuất thuế thu nhập cá nhân phải được khấu trừ, kê khai và nộp ngay tại thời điểm nhận cổ tức, thưởng bằng chứng khoán, thay vì đợi đến khi bán chứng khoán. Tổ chức phát hành khấu trừ, nộp thay thuế cho cá nhân.
Góp ý dự thảo, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc lại quy định này.
VCCI cho rằng chính sách thuế có mục tiêu thu đúng, đủ, nhưng cũng cần đảm bảo khả năng khuyến khích đầu tư kinh doanh, phát triển doanh nghiệp, từ đó thúc đẩy phát triển kinh tế và nuôi dưỡng nguồn thu bền vững. Tuy nhiên, việc thu thuế ngay sau khi nhận cổ tức bằng chứng khoán sẽ ảnh hưởng đến lợi ích của nhà đầu tư, làm suy giảm động lực đầu tư dài hạn.
Thực tế, việc chia cổ tức bằng cổ phiếu không tạo ra thu nhập thực tế cho cổ đông tại thời điểm nhận cổ tức. Về bản chất, đây chỉ là điều chỉnh kỹ thuật trong cấu trúc vốn, làm tăng số cổ phiếu lưu hành nhưng không làm tăng tổng giá trị tài sản của cổ đông.
Ví dụ, một cá nhân nắm giữ 100.000 cổ phiếu có giá 30.000 đồng một cổ phiếu. Khi doanh nghiệp chia cổ tức bằng cổ phiếu theo tỷ lệ 2:1 (2 cổ phiếu cũ nhận thêm 1 cổ phiếu mới), cá nhân này nhận thêm 50.000 cổ phiếu. Đồng thời, giá cổ phiếu sẽ điều chỉnh còn 20.000 đồng một cổ phiếu.
Như vậy, tổng giá trị tài sản trước và sau khi nhận cổ tức vẫn là 3 tỷ đồng, không phát sinh thu nhập, nhưng cá nhân đó vẫn phải nộp 25 triệu đồng thuế thu nhập cá nhân.
“Tại thời điểm trả cổ tức bằng cổ phiếu, cổ đông chưa nhận lợi ích gì từ việc này. Nếu thu thuế ngay sẽ tạo áp lực tài chính và rủi ro thanh khoản cho nhà đầu tư”, VCCI đánh giá. Họ cũng cho rằng chính sách này sẽ làm suy giảm sức hấp dẫn của phương pháp đầu tư dài hạn khi nhà đầu tư phải đóng thuế trước cả khi thực sự nhận được lợi nhuận.
Giao dịch chứng khoán tại công ty cổ phần chứng khoán Rồng Việt (TP HCM), tháng 10/2024. Ảnh: An Khương
Từ góc độ doanh nghiệp, lợi nhuận sau thuế có thể được doanh nghiệp giữ lại, hoặc chia cổ tức bằng tiền mặt, cổ phiếu. Trong đó, hình thức chia cổ tức bằng cổ phiếu sẽ giúp doanh nghiệp giữ lại được nguồn vốn cho hoạt động kinh doanh, đồng thời “chia sẻ” lợi nhuận cho cổ đông dưới hình thức tăng sở hữu cổ phiếu. Trong khi đó, chia cổ tức tiền mặt, cổ đông hưởng lợi nhuận từ việc đầu tư nhưng doanh nghiệp giảm quy mô vốn, ảnh hưởng trực tiếp đến dòng tiền cho sản xuất kinh doanh.
Theo số liệu từ cơ quan thuế, trong giai đoạn 2016-2024, số thuế thu nhập cá nhân thực thu từ cổ tức bằng chứng khoán đạt khoảng 1.318 tỷ đồng, trong khi nếu thu ngay khi chia thì con số ước tính có thể khoảng 17.420 tỷ đồng.
Với số liệu trên, VCCI suy đoán rằng phần lớn cổ đông đã chọn nắm giữ cổ phiếu lâu dài. Tức là, hơn 10.000 tỷ đồng “chưa thu” này đang thực chất nằm trong doanh nghiệp, phục vụ tái đầu tư sản xuất – kinh doanh, tạo ra việc làm, đóng góp gián tiếp vào tăng trưởng GDP và nguồn thuế ổn định, bền vững cho ngân sách trong dài hạn.
VCCI cho rằng chia cổ tức bằng cổ phiếu dung hòa giữa lợi ích của doanh nghiệp và cổ đông, khuyến khích nhà đầu tư nắm giữ lâu dài, đồng hành cùng doanh nghiệp. Đây cũng là một trong những cách ngành thuế nuôi dưỡng nguồn thu bền vững, lâu dài. Do vậy, đề xuất đánh thuế ngay tại thời điểm chia cổ tức bằng cổ phiếu sẽ khiến phương án này trở nên kém hấp dẫn.
“Nếu cùng phải đóng thuế ngay khi nhận, tại sao nhà đầu tư phải ưu tiên chọn cổ phiếu trong khi cổ tức tiền mặt vừa đem lại dòng tiền ngay lập tức, có ngay nguồn đóng thuế và không phải chịu rủi ro tiềm tàng trong tương lai như cổ phiếu?”, VCCI đặt câu hỏi. Theo đó, họ cho rằng nếu nhà điều hành buộc thu thuế ngay sẽ khiến dòng vốn này có thể bị rút ra, làm giảm khả năng tái đầu tư và phát triển của doanh nghiệp.
Phương Dung