Người dân công chứng tại văn phòng công chứng ở quận 5, TP.HCM – Ảnh: T.T.D.
Luật Công chứng năm 2024 thay thế Luật Công chứng 2014, chính thức có hiệu lực từ 1-7-2025 với nhiều nội dung mới.
Trong đó luật mới bổ sung bốn điều về công chứng điện tử.
Ngoài bốn nguyên tắc chung trong hành nghề công chứng, công chứng điện tử còn phải đảm bảo an ninh, an toàn, bảo vệ thông điệp dữ liệu và bảo mật thông tin.
Chỉ công chứng viên và tổ chức hành nghề công chứng đáp ứng đủ yêu cầu mới được làm dịch vụ công chứng điện tử, trong đó phải có chữ ký số, có đầy đủ trang thiết bị kỹ thuật, có tài khoản công chứng điện tử.
Tùy nhu cầu các bên tham gia giao dịch, việc công chứng điện tử có thể thực hiện trực tiếp hoặc trực tuyến.
Khi công chứng điện tử trực tiếp, người yêu cầu công chứng vẫn giao dịch trước sự chứng kiến trực tiếp của công chứng viên, áp dụng với tất cả giao dịch dân sự.
Công chứng điện tử trực tuyến được thực hiện khi các bên không có mặt tại cùng một địa điểm và giao kết giao dịch thông qua phương tiện trực tuyến, trước sự chứng kiến trực tiếp của công chứng viên.
Việc này áp dụng cho các giao dịch dân sự, trừ di chúc và giao dịch dân sự là hành vi pháp lý đơn phương khác, theo nghị định 104/2025 hướng dẫn thi hành Luật Công chứng 2024.
Dù thực hiện trực tiếp hay trực tuyến, giao dịch sau đó vẫn được công chứng viên và tổ chức hành nghề công chứng chứng nhận bằng chữ ký số để tạo ra văn bản công chứng điện tử.
Văn bản điện tử này có hiệu lực giá trị như văn bản công chứng giấy và có giá trị như bản gốc.
Luật Công chứng hiện hành không có quy định cụ thể về loại giao dịch nào buộc phải làm thủ tục công chứng.
Song luật mới đã bổ sung quy định về các giao dịch phải công chứng nhưng không theo hướng liệt kê tên giao dịch mà quy định tiêu chí xác định.
Giao dịch phải công chứng là giao dịch quan trọng, đòi hỏi mức độ an toàn pháp lý cao và được luật quy định hoặc luật giao Chính phủ quy định phải công chứng.
Luật Công chứng giao cho Bộ Tư pháp có trách nhiệm rà soát, cập nhật, đăng tải các giao dịch phải công chứng, chứng thực trên Cổng thông tin điện tử của Bộ Tư pháp. Điều này giúp người dân, doanh nghiệp thuận lợi trong việc xác định các giao dịch phải công chứng, tăng tính minh bạch trong quá trình áp dụng pháp luật.
Theo quy định hiện hành, các loại hợp đồng bắt buộc phải có công chứng mới có giá trị pháp lý hầu hết liên quan chuyển nhượng tặng cho tài sản, quyền sử dụng đất.