Phú ThọBác quan điểm “người không có quyền, không thể lạm quyền”, tòa cho rằng trưởng thôn là cán bộ được dân bầu để thực hiện công việc, dù không tư lợi vẫn phải chịu phạt về sai phạm.
Sau hai ngày làm việc, ngày 17/9, TAND tỉnh Phú Thọ tuyên bản án phúc thẩm với ông Nguyễn Duy Thanh, 64 tuổi, trưởng thôn Bến Đình thuộc huyện Lạc Thủy, tỉnh Hòa Bình (cũ) giai đoạn 2015-2025 và ông Huỳnh Hữu Phúc, 56 tuổi, thủ quỹ thôn.
Cả hai kháng cáo toàn bộ bản án sơ thẩm tuyên phạm tội Lạm quyền trong khi thi hành công vụ, với mức phạt lần lượt 5 năm tù và 30 tháng án treo.
Vụ án xuất phát từ việc Công ty Sông Bôi Thăng Long được tỉnh Hòa Bình cho thuê đất để sản xuất nông nghiệp tại huyện Lạc Thủy. Ông Thanh phụ trách thôn 138 hộ dân nhưng chưa có nghĩa trang, vì vậy có đơn gửi công ty xin phần đất này để phục vụ cho bà con mai táng.
Hai bị cáo (đứng) tại phiên tòa 16/9. Ảnh: Danh Lam
Trong khu đất có hơn 3.600 m2 được công ty giao khoán cho ông Kiên – công nhân nông trường từ 2021. Để giao đất cho thôn, công ty trước hết phải thanh lý hợp đồng với ông Kiên.
Nhưng hợp đồng chưa thanh lý, ông Kiên đã tự ý bán 1.000 m2 cho các hộ dân làm đất chôn cất, giá 49 triệu đồng. Ông Kiên yêu cầu thôn hỗ trợ thêm 41 triệu đồng, kèm suất đất nghĩa trang 100 m2, mới bàn giao đất cho thôn.
Tháng 10/2021, trưởng thôn Thanh tổ chức họp thôn để phổ biến việc này. Để có tiền chi trả ông Kiên, ông Thanh thông báo xã hội hóa thửa đất trên bằng cách: Gia đình nào có nhu cầu mua đất để chôn cất cải táng, sẽ đăng ký và nộp tiền cho thủ quỹ thôn là bị cáo Phúc.
Dựa trên giá đất ông Kiên đã bán trước đó, ông Thanh ước tính 141.000 đồng/m2. Các hộ dân trong thôn đều nhất trí và sau đó có 12 hộ đăng ký mua.
Ông Thanh sau đó giao hơn 1.800 m2 đất cho các hộ này, thu 223 triệu đồng, chi cho hoạt động chung của thôn, mua thiết bị cho nhà văn hóa… Còn lại 143 triệu đồng đã được giao nộp cơ quan điều tra.
Hai bị cáo Thanh và Phúc phân trần không hưởng lợi cá nhân, làm việc vì bà con mà vẫn bị quy tội, mức án quá nặng. Ông Thanh khẳng định không tự đưa ra giá giao đất mà cùng bà con thống nhất và 100% đồng ý.
Luật sư của ông Thanh cho rằng trưởng thôn không phải là cán bộ, công chức, do đó không phải là người thi hành công vụ; đã không thi hành công vụ thì không thể phạm tội Lạm quyền trong khi thi hành công vụ. “Người không có quyền thì không thể lạm quyền”, luật sư nêu quan điểm bào chữa.
Các luật sư cũng cho rằng vụ án bỏ lọt tội phạm khi không xem xét trách nhiệm các cá nhân thuộc công ty Sông Bôi Thăng Long trong việc bàn giao đất sai, và ông Kiên trong việc bán đất khi vẫn nhận thuê khoán.
Trong khi đó VKS đánh giá hai bị cáo giao đất trái thẩm quyền, thu tiền của các hộ dân dùng cho các khoản chi phí của thôn. Đó là “vụ lợi cho tập thể”.
Tòa phúc thẩm: Không tư lợi vẫn phải chịu trách nhiệm
Trong bản án phúc thẩm, TAND tỉnh Phú Thọ nhận định với tư cách trưởng thôn, ông Thanh đã chủ trì buổi họp thôn, đưa ra chủ trương về việc giao đất. Ông là người đưa ra giá bán đất và thu tiền của các hộ có nhu cầu mua đất mai táng.
Ông Thanh bàn giao 1.800 m2 và thu về 223 triệu đồng. Giai đoạn điều tra bị cáo thừa nhận hành vi giao đất thu tiền là vượt quá chức trách nhiệm vụ được giao do không hiểu biết pháp luật và vì nguyện vọng của bà con. Tòa do đó có căn cứ, cơ sở khẳng định ông Thanh là cán bộ được bầu để thực hiện công việc thuộc phạm vi thôn. Không có chức trách quyền hạn giao đất, thu tiền nhưng ông vẫn làm.
Dù hai bị cáo không dùng tiền thu được của các hộ dân vào chi tiêu cá nhân nhưng theo tòa, họ vẫn phải chịu trách nhiệm về công việc được giao, khi đã gây thiệt hại cho nhà nước 108 triệu đồng (theo kết luận của cơ quan định giá). “Việc cấp sơ thẩm xử các bị cáo về tội lạm quyền là đúng người đúng tội”, tòa nêu.
Trước ý kiến của trưởng thôn Thanh cho rằng việc định giá thiệt hại với cả phần đất chưa xây dựng, chưa bị thay đổi hiện trạng là chưa chính xác, HĐXX cho rằng hành vi phạm tội của bị cáo hoàn thành khi giao đất, thu tiền. Việc một số hộ dân chưa xây dựng mộ phần trên đất không phải thuộc trường hợp loại trừ trách nhiệm hình sự cho bị cáo.
Tòa đánh giá tại phiên phúc thẩm hai bị cáo đều xác nhận, việc chủ động nộp lại 143 triệu đồng chưa tiêu trong quỹ thôn là xuất phát từ ý kiến của ông Thanh. Tòa coi đây là tình tiết mới, không miễn tội nhưng giảm cho trưởng thôn một năm tù.
Đối với đề nghị xem xét trách nhiệm của Công ty Sông Bôi Thăng Long, HĐXX nêu đây là pháp nhân nên không phải chịu trách nhiệm hình sự. Người của công ty cũng “chưa đến mức phải chịu trách nhiệm hình sự”.
Gia đình ông Kiên có hành vi tự ý chuyển nhượng đất, thu tiền của các hộ dân trong khi vẫn đang nhận khoán đất của công ty là vi phạm hợp đồng nhận khoán. Nhà chức trách xác định chưa đủ căn cứ để xử lý hình sự với ông Kiên.
Thanh Lam