Tổng Bí thư Tô Lâm yêu cầu công tác xây dựng pháp luật phải xuất phát từ lợi ích toàn cục của đất nước, dứt khoát bỏ tư duy không quản được thì cấm.
Trong bài viết Đột phá thể chế, pháp luật để đưa đất nước vươn mình, Tổng Bí thư Tô Lâm đánh giá Việt Nam đã hình thành hệ thống pháp luật tương đối đồng bộ, công khai, minh bạch, dễ tiếp cận, cơ bản điều chỉnh tất cả lĩnh vực đời sống xã hội, trong đó phải kể đến các bản Hiến pháp, luật, bộ luật lớn về dân sự, kinh doanh, thương mại, hành chính, hình sự, tố tụng, giải quyết tranh chấp và khoảng 300 luật, bộ luật khác đang còn hiệu lực.
Tuy nhiên, công tác xây dựng và thi hành pháp luật vẫn còn không ít hạn chế, bất cập. Tư duy xây dựng pháp luật trong một số lĩnh vực còn thiên về quản lý. Chất lượng pháp luật chưa theo kịp yêu cầu thực tiễn. Còn những quy định chồng chéo, mâu thuẫn, chưa rõ ràng, cản trở việc thực thi, không thuận lợi cho việc thúc đẩy đổi mới sáng tạo, thu hút và khơi thông nguồn lực đầu tư. Phân cấp, phân quyền chưa đủ mạnh; thủ tục hành chính còn rườm rà, nhiều khúc quanh; chi phí tuân thủ pháp luật còn cao. Tổ chức thực thi pháp luật vẫn là khâu yếu. Các vấn đề mới, động lực tăng trưởng mới còn chậm tạo khuôn khổ pháp lý.
Để hiện thực hóa khát vọng vươn mình của dân tộc, nhiệm vụ trọng tâm là hoàn thiện thể chế, pháp luật để giải phóng toàn bộ sức sản xuất, khơi thông mọi nguồn lực, tận dụng cơ hội phát triển.
Ngày 30/4, Bộ Chính trị ban hành nghị quyết 66 về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới. Nghị quyết đặt mục tiêu đến năm 2030 Việt Nam có hệ thống pháp luật dân chủ, công bằng, đồng bộ, thống nhất, công khai, minh bạch, khả thi, vừa tháo gỡ vướng mắc phát sinh thực tiễn, vừa mở đường cho kiến tạo phát triển, huy động mọi người dân, doanh nghiệp tham gia vào phát triển kinh tế, xã hội.
Trước mắt năm 2025, Việt Nam cơ bản hoàn thành việc tháo gỡ những “điểm nghẽn” do quy định pháp luật; hai năm sau hoàn thành việc sửa đổi, bổ sung, ban hành mới văn bản pháp luật bảo đảm cơ sở pháp lý đồng bộ cho hoạt động của bộ máy nhà nước theo mô hình chính quyền ba cấp. Năm 2028, Việt Nam hoàn thiện hệ thống pháp luật về đầu tư, kinh doanh, góp phần đưa môi trường đầu tư nằm trong nhóm 3 nước dẫn đầu ASEAN.
Năm 2045, Việt Nam có hệ thống pháp luật chất lượng cao, hiện đại, tiệm cận chuẩn mực, thông lệ quốc tế tiên tiến và phù hợp với thực tiễn đất nước, được thực hiện nghiêm minh, nhất quán, tôn trọng, bảo vệ hiệu quả quyền con người, quyền công dân.
Tổng Bí thư Tô Lâm. Ảnh: Giang Huy
Để đưa Nghị quyết 66 vào cuộc sống, mang lại kết quả thiết thực, Tổng Bí thư yêu cầu đảm bảo sự lãnh đạo toàn diện, trực tiếp của Đảng trong công tác xây dựng pháp luật. Mỗi cán bộ, đảng viên phải gương mẫu, đi đầu trong chấp hành và tuân thủ pháp luật, lan tỏa tinh thần thượng tôn Hiến pháp, pháp luật. Người đứng đầu bộ, cơ quan ngang bộ trực tiếp chỉ đạo công tác xây dựng pháp luật, chịu trách nhiệm chính về chất lượng chính sách, pháp luật thuộc lĩnh vực quản lý.
Tư duy xây dựng pháp luật cần đổi mới theo hướng vừa đảm bảo yêu cầu quản lý nhà nước, vừa khuyến khích sáng tạo, giải phóng toàn bộ sức sản xuất, khơi thông mọi nguồn lực phát triển. Công tác xây dựng pháp luật phải “xuất phát từ lợi ích toàn cục của đất nước, dứt khoát từ bỏ tư duy không quản được thì cấm”.
“Phát huy dân chủ, tôn trọng, bảo đảm, bảo vệ hiệu quả quyền con người, quyền công dân; bảo đảm sự cân đối, hợp lý giữa mức độ hạn chế quyền với lợi ích chính đáng đạt được. Các quy định của luật phải mang tính ổn định, đơn giản, dễ thực hiện, lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm”, bài viết nêu.
Đảm bảo thực chất quyền tự do kinh doanh, quyền sở hữu tài sản
Bên cạnh một số bộ luật, luật quy định về quyền con người, quyền công dân, tố tụng tư pháp cần cụ thể, về cơ bản các luật khác, nhất là luật điều chỉnh về kiến tạo phát triển chỉ quy định những vấn đề khung, có tính nguyên tắc thuộc thẩm quyền của Quốc hội. Những vấn đề thực tiễn thường xuyên biến động thì giao Chính phủ, bộ, ngành, địa phương quy định để bảo đảm linh hoạt, phù hợp với thực tiễn.
Trong thời gian trước mắt, Tổng Bí thư yêu cầu tập trung xây dựng môi trường pháp lý thuận lợi, thông thoáng, minh bạch, an toàn, chi phí tuân thủ thấp; triệt để cắt giảm, đơn giản hóa điều kiện đầu tư, kinh doanh, hành nghề, thủ tục hành chính bất hợp lý; thúc đẩy khởi nghiệp sáng tạo, cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh.
Pháp luật cần bảo đảm thực chất quyền tự do kinh doanh, quyền sở hữu tài sản và quyền tự do hợp đồng; sự bình đằng giữa các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế. Kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia.
Pháp luật về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số cần tập trung xây dựng. Một số văn bản cần sửa đổi đáp ứng yêu cầu tinh gọn bộ máy, sắp xếp đơn vị hành chính, gắn với phân cấp, phân quyền tối đa theo phương châm địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm.
Công tác thi hành pháp luật cần tạo đột phá. Đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức phát huy cao độ tinh thần phục vụ nhân dân, tư duy kiến tạo phát triển, hành động vì lợi ích chung. Các cơ quan tăng cường đối thoại, lắng nghe phản ánh, kiến nghị để giải quyết kịp thời vướng mắc về pháp lý của cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp, địa phương. Đồng thời, các cơ quan đẩy mạnh ứng dụng công nghệ để tháo gỡ nhanh điểm nghẽn có nguyên nhân từ pháp luật.
Các cơ quan, tổ chức Việt Nam cần nâng cao năng lực để thực hiện đầy đủ nghĩa vụ pháp lý quốc tế; tham gia hiệu quả vào việc xây dựng thể chế và pháp luật quốc tế, định hình trật tự pháp lý quốc tế. Nguồn nhân lực trình độ cao, có kinh nghiệm thực tiễn về pháp luật quốc tế và hợp tác quốc tế về pháp luật, giải quyết tranh chấp quốc tế, sẽ có cơ chế đặc biệt để thu hút. Việt Nam sẽ xây dựng chiến lược tăng cường sự hiện diện của các chuyên gia trong các tổ chức pháp lý quốc tế và cơ quan tài phán quốc tế.
Tổng Bí thư yêu cầu thực hiện chính sách đặc thù, vượt trội, áp dụng chế độ thù lao, thuê khoán tương xứng để thu hút, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực tham gia xây dựng, thi hành pháp luật. Đề án xây dựng cơ sở dữ liệu lớn về pháp luật và đề án ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong công tác xây dựng, kiểm tra và rà soát văn bản quy phạm pháp luật cần triển khai ngay. Quỹ hỗ trợ xây dựng chính sách, pháp luật sẽ được thành lập.
“Để đất nước vươn mình phát triển mạnh mẽ, chúng ta dứt khoát nói không với bất cứ hạn chế, bất cập nào trong thể chế, pháp luật; không thỏa hiệp với bất kỳ yếu kém nào trong thiết kế chính sách, soạn thảo pháp luật, hay tổ chức thực thi”, Tổng Bí thư yêu cầu.
Vũ Tuân