Cấp bách thực hiện thí điểm
Tiếp tục chương trình phiên họp, chiều 16/4, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về việc thí điểm Viện kiểm sát nhân dân khởi kiện vụ án dân sự để bảo vệ quyền dân sự của các chủ thể là nhóm dễ bị tổn thương hoặc bảo vệ lợi ích công.
Trình bày tờ trình, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao Nguyễn Huy Tiến cho biết, Điều 187, Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 quy định, việc bảo vệ quyền dân sự của các chủ thể là nhóm dễ bị tổn thương hoặc bảo vệ lợi ích công thông qua việc khởi kiện vụ án dân sự được giao cho các cơ quan, tổ chức, cá nhân.
Tuy nhiên, thực tiễn thời gian qua các cơ quan, tổ chức, cá nhân chưa thực hiện, thực hiện chưa đầy đủ hoặc chưa hiệu quả trách nhiệm của mình, dẫn đến lợi ích Nhà nước, lợi ích công cộng, quyền và lợi ích hợp pháp của nhóm dễ bị tổn thương chưa được bảo vệ hiệu quả theo quy định của pháp luật.
“Qua thực tiễn thực hành quyền công tố, kiểm sát việc giải quyết các vụ án, vụ việc trong các lĩnh vực hình sự, dân sự, hành chính, Viện kiểm sát nhân dân đã phát hiện nhiều trường hợp tội phạm, vi phạm; mặc dù các chủ thể vi phạm đã bị xử lý về trách nhiệm hình sự nhưng phần dân sự gây thiệt hại cho Nhà nước, cho nhóm dễ bị tổn thương vẫn chưa được khắc phục triệt để”, ông Tiến cho hay.
Từ phân tích trên, ông Tiến cho rằng, việc xây dựng nghị quyết thí điểm thuộc trường hợp cấp bách để giải quyết những vấn đề phát sinh trong thực tiễn. Viện kiểm sát đề nghị cho phép xây dựng nghị quyết thí điểm theo trình tự, thủ tục rút gọn.
Nghị quyết dự kiến có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2026 và được thực hiện trong 3 năm tại các tỉnh, thành phố: Hà Nội, TP HCM, Đà Nẵng, Cần Thơ, Quảng Ninh, Đắk Lắk, trừ trường hợp Quốc hội có quyết định khác. Ông Tiến khẳng định, việc thí điểm này không làm phát sinh thêm biên chế cán bộ và tổ chức bộ máy mới.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết, cơ quan thẩm tra tán thành sự cần thiết ban hành nghị quyết. Tuy nhiên, đề nghị cơ quan soạn thảo bổ sung văn bản ý kiến của Chính phủ và Tòa án nhân dân Tối cao để bảo đảm đầy đủ hồ sơ theo quy định.
Để bảo đảm quy định chặt chẽ, cơ quan thẩm tra đề nghị làm rõ khái niệm “lợi ích công” với các khái niệm lợi ích quốc gia, dân tộc, lợi ích của Nhà nước, lợi ích công cộng để bao quát đầy đủ và thống nhất với các bộ luật khác.
Bên cạnh đó, cần xem xét lại một số trường hợp thuộc nhóm dễ bị tổn thương như: Người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự, người dân tộc thiểu số sinh sống tại vùng có điều kiện kinh tế – xã hội khó khăn…
 |
|
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu tại phiên họp. Ảnh: QH |
Tập trung một số lĩnh vực nóng bỏng, lãng phí
Nêu ý kiến tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị, nên ban hành nghị quyết thí điểm với những điều kiện xây dựng khung pháp lý rõ ràng. Đồng thời, cần quy định rõ phạm vi, đối tượng, lĩnh vực áp dụng, ví dụ môi trường, an toàn thực phẩm, quyền của người chưa thành niên…
Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý, giới hạn thí điểm chỉ áp dụng tại một số địa phương có điều kiện. Vừa qua, Bộ Chính trị đồng ý thí điểm tại 6 địa phương, nhưng giờ sáp nhập thì có thể đánh giá rõ ràng điều kiện, thời gian thí điểm, sau đó tổng kết, nhân rộng.
“Vấn đề tôi quan tâm là chuẩn bị nguồn nhân lực hiện có, tăng cường đào tạo kỹ năng khởi kiện, thu thập chứng cứ, phân bổ ngân sách hỗ trợ thí điểm…”, Chủ tịch Quốc hội nêu, đồng thời đề nghị thành lập ban chỉ đạo, tổ công tác đánh giá việc thí điểm, đảm bảo tính minh bạch, khách quan.
Đề cập đến khái niệm “lợi ích công”, Phó Chủ nhiệm Thường trực Uỷ ban Dân nguyện và Giám sát Lê Thị Nga đề nghị rà soát kỹ lưỡng, minh bạch vấn đề này, phân hoá cụ thể, giới hạn và thu hẹp hơn các đối tượng để thực hiện thí điểm; đồng thời không quy định “quét” đối tượng “lợi ích công” khác để đảm bảo rõ ràng, minh bạch.
Tiếp thu, giải trình sau đó, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao Nguyễn Huy Tiến cho biết, viện kiểm sát nhân dân sẽ tập trung bảo vệ “lợi ích công” trong lĩnh vực môi trường, an toàn thực phẩm, cũng như bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, một số lĩnh vực nóng bỏng, lãng phí…
“Tổng Bí thư đã chỉ đạo về việc chống lãng phí, chúng tôi sẽ tập trung vào vấn đề này”, ông Tiến cho hay.