Thay đổi tư duy ‘dễ quản lý’ sang ‘dễ làm giàu’

Để tạo ra một cú hích thực sự cho kinh tế tư nhân, cộng đồng doanh nghiệp kiến nghị cần một “cuộc cách mạng” về chính sách và thực thi, bắt đầu từ việc chuyển tư duy quản lý sang tư duy kiến tạo phát triển, cho phép doanh nghiệp làm tất cả những gì pháp luật không cấm.

Thời gian giải quyết thủ tục 20 ngày nhưng ngâm cả năm

Thời gian qua, chúng tôi ghi nhận có hơn 3.600 ý kiến góp ý của doanh nghiệp hội viên, trong đó có đến 1.400 ý kiến chỉ ra thể chế và thủ tục hành chính còn rườm rà, thiếu nhất quán giữa các ngành, các cấp, gây khó khăn cho doanh nghiệp. 

Cụ thể, doanh nghiệp phản ánh nhiều quy định pháp luật chồng chéo, bất cập, gây khó khăn trong việc áp dụng. Việc giải quyết các hồ sơ đầu tư, đất đai thường chậm trễ, ảnh hưởng đến tiến độ triển khai dự án.

Tình trạng “trên nóng dưới lạnh” và tư duy “xin – cho” vẫn phổ biến ở cấp địa phương và cũng có doanh nghiệp cho rằng còn tồn tại sự phân biệt đối xử giữa doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp tư nhân.

Đơn cử, một số doanh nghiệp không đủ điều kiện thuê đất trong khu công nghiệp nên phải thuê đất của dân để làm kho chứa hàng nhỏ (khoảng 800 – 1.000m²). Tuy nhiên, hệ thống phòng cháy chữa cháy vẫn phải đầu tư đồng bộ với chi phí từ 800 triệu đến 1 tỉ đồng, vượt xa giá trị hàng hóa lưu kho. 

Một số doanh nghiệp chỉ xuất nhập khẩu hóa chất nhưng vẫn phải tuân thủ nghiêm ngặt nghị định 113 và 82 về quản lý hóa chất, với chi phí đăng ký quá cao và yêu cầu thuê kho trong 2 năm là gánh nặng lớn.

Với lĩnh vực đất đai, có doanh nghiệp phản ánh thủ tục cấp sổ đỏ lẽ ra chỉ cần 3 ngày, nhưng thực tế có khi kéo dài tới 3 tháng. Một số doanh nghiệp start-up giáo dục mất 2 năm để hoàn thành thủ tục pháp lý xin phép bộ ngành, nếu muốn mở rộng sang các địa phương khác, lại phải xin phép lại ở mỗi tỉnh nên đặt câu hỏi: Liệu có cần xin phép 34 lần cho 34 tỉnh thành hay không? Dù có những báo cáo cắt giảm thời gian giải quyết thủ tục từ 30 ngày xuống 20 ngày những trên thực tế hồ sơ có thể bị ngâm cả năm trời.

Một điểm chung mà các doanh nghiệp đều phản ánh đó là chi phí logistics tại Việt Nam vẫn ở mức cao (16 – 17% GDP), cao hơn mức trung bình thế giới, làm giảm sức cạnh tranh của hàng hóa. Trong khi đó, hạ tầng giao thông kết nối liên vùng, kết nối cảng biển – cửa khẩu còn yếu.

Giảm tiền kiểm, tăng hậu kiểm

Từ thực tế những khó khăn, rào cản, cộng đồng doanh nghiệp mong muốn cần có một cuộc cách mạng về chính sách và thực thi.

Cần có một đạo luật riêng để luật hóa vai trò của kinh tế tư nhân. Cần đơn giản, minh bạch hóa thủ tục hành chính, trong đó cần rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ, áp dụng dịch vụ công trực tuyến, công khai quy chuẩn kỹ thuật. 

Đẩy mạnh số hóa thủ tục, giảm giấy tờ, rút ngắn thời gian. Chuyển từ “thể chế dễ quản lý” sang “thể chế dễ làm giàu”, giảm tiền kiểm, tăng hậu kiểm.

Ngoài ra, cần bãi bỏ việc công khai thông tin và cấm xuất cảnh đối với các khoản nợ thuế giá trị nhỏ. Với nợ nhỏ, cơ quan thuế nên ưu tiên các biện pháp nhắc nhở như email, tin nhắn. Cần sửa quy định theo hướng quy định mức nợ thuế đủ lớn để chỉ cấm xuất cảnh những trường hợp thực sự chây ì trong nộp thuế. 

Bên cạnh đó, cơ quan thuế cần có cơ chế phân loại giữa các hành vi như vô ý, sai sót. Biện pháp mạnh như công khai danh tính và cấm xuất cảnh chỉ nên là phương án cuối cùng, dành riêng cho nhóm chây ì.

Với ưu đãi thuế, phí cho doanh nghiệp nhỏ, doanh nghiệp kỳ vọng cơ quan trung ương nghiên cứu các gói miễn, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, lệ phí môn bài trong những năm đầu cho doanh nghiệp mới thành lập, doanh nghiệp đổi mới sáng tạo và doanh nghiệp tại vùng khó khăn. 

Đồng thời, áp dụng nguyên tắc quản lý rủi ro trong thanh tra, kiểm tra thuế, tránh chồng chéo và gây phiền hà cho các doanh nghiệp tuân thủ tốt. Đặc biệt, cần xây dựng và vận hành hiệu quả các quỹ hỗ trợ đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, quỹ bảo lãnh tín dụng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Các doanh nghiệp cũng đề xuất cần thí điểm “Sandbox chính sách vùng”, cho phép các địa phương thử nghiệm các cơ chế, chính sách mới một cách có kiểm soát trong các lĩnh vực như logistics, OCOP xuất khẩu, đổi mới sáng tạo, tài chính… trước khi nhân rộng.

Việc triển khai hiệu quả các đề xuất này được kỳ vọng sẽ tạo động lực mạnh mẽ cho sự phát triển của khu vực kinh tế tư nhân, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa và các doanh nghiệp khởi nghiệp, góp phần đạt được các mục tiêu phát triển kinh tế quốc gia.

Kinh tế tư nhân – động lực cho Việt Nam thịnh vượng

Cộng đồng doanh nghiệp, đặc biệt khu vực kinh tế tư nhân, giữ vai trò then chốt trong hành trình xây dựng nền kinh tế phát triển nhanh và bền vững, hướng tới mục tiêu đưa Việt Nam trở thành quốc gia thu nhập cao vào năm 2045.