Phó thủ tướng Hồ Đức Phớc – Ảnh: NGỌC AN
Ngày 21-5, tiếp tục chương trình thảo luận tại tổ về dự thảo nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội, nhiều đại biểu băn khoăn về việc hình thành nên quỹ này.
Lo ngại nguồn lực thực hiện quỹ
Đại biểu Phạm Thúy Chinh (đoàn Hà Giang) cho rằng việc hình thành các quỹ tài chính ngoài ngân sách để thực hiện các nhiệm vụ ngắn hạn là cần thiết. Song với băn khoăn khi “cùng thời điểm nhưng hình thành quá nhiều quỹ” sẽ ảnh hưởng lớn đến sử dụng nguồn lực của nhà nước.
Đặc biệt là nguồn hình thành quỹ khi thực tế trước đây có quỹ nhà ở của TP.HCM, Đồng Nai, Bình Dương… nhưng cơ bản không phát huy hiệu quả do thiếu vốn điều lệ.
Do đó nữ đại biểu đặt vấn đề là quỹ nhà ở quốc gia phụ thuộc vào ngân sách nhà nước có đảm bảo hiệu quả hoạt động hay không.
Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cũng lưu ý quỹ nhà ở quốc gia để cấp vốn cho đầu tư xây dựng.
Do đó cần bổ sung quy định Chính phủ cân đối nguồn vốn, hoặc hướng dẫn địa phương cân đối vốn. Trường hợp vượt thẩm quyền báo cáo Thường vụ Quốc hội, Quốc hội để có nguồn lực thực hiện.
Đại biểu Nguyễn Trường Giang – phó chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp – cũng nêu vấn đề “tiền, nguồn lực ở đâu để làm nhà ở xã hội?”. Khi chúng ta đang phải sử dụng nhiều nguồn ngân sách cho các hoạt động như tinh giản biên chế, chi cho khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo…
Do đó dự thảo nghị quyết cũng cần đưa ra rõ kế hoạch, bố trí nguồn lực dự kiến cụ thể. Ví dụ năm nay sẽ sắp xếp tinh gọn bộ máy, sáp nhập địa phương… thì kế hoạch tính làm bao nhiêu căn nhà ở xã hội để có chỗ ở cho cán bộ công chức?
“Cần xem lại quy hoạch về nhà ở xã hội để có nguồn lực đầu tư thỏa đáng”, ông Giang góp ý.
Hoạt động trên nguyên tắc phi lợi nhuận tạo ra nhà giá rẻ
Trước băn khoăn trên, Phó thủ tướng Hồ Đức Phớc “tin tưởng quỹ sẽ có hiệu quả” do đã xác định được mục tiêu rõ ràng, nguồn hình thành quỹ và cơ chế để quản lý quỹ.
Nguồn quỹ không ảnh hưởng đến điều hành ngân sách, do chủ yếu hình thành từ nguồn đóng góp của các tổ chức, cá nhân; thu tiền sử dụng đất… nên ông Phớc cho rằng quỹ sẽ kiến tạo ra nhà ở xã hội cho người thu nhập thấp và nhà cho người trẻ, đáp ứng nhu cầu xã hội rộng hơn.
“Quỹ này sẽ tạo ra quỹ nhà ở giá rẻ, ngoài đảm bảo nhà ở xã hội sẽ đảm bảo cho người trẻ chưa có nhà. Quỹ hoạt động trên nguyên tắc bảo tồn quỹ và phi lợi nhuận, như thế mới có giá rẻ được”, ông Phớc nêu.
Giải thích vì sao không giao Bộ Tài chính quản lý quỹ nhà ở như với quỹ vắc xin trước đây, mà giao Bộ Xây dựng, theo Phó thủ tướng, quỹ vắc xin hoạt động trên cơ chế tiền.
Trong khi quỹ nhà ở gắn với kiến tạo nhà ở xã hội thuộc chức năng của Bộ Xây dựng. Quỹ này làm nhiệm vụ đầu tư nhà giá rẻ, bán cho các đối tượng theo quy định của pháp luật và thu hồi tiền, quay vòng tiếp tục đầu tư.
Ông nói thêm trước đây quỹ vắc xin huy động khoảng 11.000 tỉ đồng, sau khi chuyển gần 7.700 tỉ đồng cho Bộ Y tế mua vắc xin tiêm cho người dân, vẫn còn hơn 3.200 tỉ đồng gửi ở các ngân hàng thương mại. Sau này có thể dùng tiền này tiêm chủng mở rộng cho trẻ em hoặc các nhiệm vụ theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.
Bộ Xây dựng sẽ quản lý quỹ, điều hòa cho địa phương và xây dựng dự án
Cũng theo phó thủ tướng, quỹ nhà ở quốc gia sẽ có tại Trung ương và địa phương. Ở Trung ương, quỹ sẽ do Bộ Xây dựng quản lý, để xây dựng một số dự án, điều hòa cho những địa phương không cân đối được ngân sách. Còn tại địa phương, chủ tịch UBND có quyền thành lập quỹ, rồi giao sở xây dựng quản lý.
Quỹ này do Bộ Xây dựng quản lý do tính chất kiến tạo nhà ở xã hội – là chức năng quản lý của bộ. Tức là quỹ này đầu tư xây nhà giá rẻ, rồi bán để thu tiền, rồi tiền này lại quay vòng đầu tư, nên nó hết nhiệm vụ khi hết đối tượng để phục vụ.
Khi đó Thủ tướng, chủ tịch UBND tỉnh là người có thẩm quyền chấm dứt hoạt động. “Chúng tôi kỳ vọng quỹ này sẽ hỗ trợ một phần cho thúc đẩy nhà ở xã hội, nhà giá rẻ cho người thu nhập thấp, người trẻ” – ông Phớc nói.