Ngành chăn nuôi ‘kẹt tứ bề’ giữa dịch bệnh, thiên tai

Ông Đinh Viết Tú, đại diện Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), cho biết ngành chăn nuôi Việt Nam bước vào quý IV trong bối cảnh nhiều biến động. Sau giai đoạn phục hồi đầu năm, giá lợn hơi từng lên gần 79.000 đồng một kg nhờ nhu cầu tăng cao, nhưng từ giữa năm đến nay đã giảm mạnh xuống còn 54.000-58.000 đồng do dịch tả heo châu Phi bùng phát trở lại. Giá lợn con cũng hạ từ 2,35 triệu xuống 2,13 triệu đồng một con khi người dân e ngại tái đàn.

Tại hội nghị “Phát triển chăn nuôi gia súc, gia cầm bảo đảm nguồn cung dịp cuối năm 2025 và đầu năm 2026” ngày 8/10 ở TP HCM, ông Tú cho rằng giá giảm trong khi chi phí đầu vào vẫn cao khiến nhiều trang trại thua lỗ, đặc biệt là nhóm hộ chăn nuôi nhỏ lẻ.

Không chỉ chịu ảnh hưởng dịch bệnh, ngành còn gặp khó vì thời tiết cực đoan. Hai cơn bão Ragasa và Bualoi vừa qua gây thiệt hại nặng cho các tỉnh miền Trung và miền Bắc, khiến 38 người thiệt mạng, hơn 400.000 con gia cầm và 1.600 con gia súc bị cuốn trôi, tổng thiệt hại ước hơn 8.000 tỷ đồng. “Nguồn cung bị ảnh hưởng cục bộ, đặc biệt tại các địa phương có nhiều trại quy mô lớn bị ngập úng, hư hại chuồng trại”, ông Tú nói.

Cùng nhận định về rủi ro của ngành, ông Nguyễn Ngọc Tiến – Phó trưởng phòng Dịch tễ thú y, Cục Chăn nuôi và Thú y, cho biết tình hình dịch tả heo châu Phi (ASF) giảm nhưng vẫn tiềm ẩn nhiều nguy cơ. Nếu tháng 7 cả nước ghi nhận 477 ổ dịch với hơn 65.000 con bị tiêu hủy, đến tháng 9 con số này giảm còn hơn 200 ổ, tương đương 30.000 con. Tuy nhiên, các ổ dịch mới vẫn xuất hiện rải rác ở nhiều tỉnh phía Bắc và miền Trung, chủ yếu tại hộ nhỏ lẻ chưa đảm bảo an toàn sinh học. “Nếu dịch bệnh tái phát đúng vào thời điểm cận Tết, việc bảo đảm nguồn cung thịt sẽ gặp rất nhiều khó khăn. Các địa phương cần siết chặt kiểm dịch, hướng dẫn tái đàn an toàn và khuyến khích mô hình chăn nuôi tập trung để giảm thiểu rủi ro,” ông Tiến nhấn mạnh.

Từ góc độ quản lý, Thứ trưởng Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến, nhìn nhận chăn nuôi là trụ cột của nông nghiệp, đóng góp khoảng 5% GDP, tương đương 33-35 tỷ USD. Cả nước có hơn 31 triệu con lợn, 584 triệu con gia cầm, sản lượng thịt 9 tháng đạt gần 6 triệu tấn, tăng hơn 5% so với cùng kỳ; kim ngạch xuất khẩu đạt 47 triệu USD, tăng gần 19%. Tuy nhiên, theo ông Tiến thừa nhận ngành đang phải đối mặt với nhiều thách thức cùng lúc: dịch bệnh phức tạp, thiên tai liên tiếp, chi phí đầu vào cao và sản xuất nhỏ lẻ chiếm tới 50%, khiến an toàn sinh học khó bảo đảm.

Để phát triển bền vững, Thứ trưởng đề xuất bốn trụ cột chiến lược gồm: chủ động nguồn giống trong nước để giảm phụ thuộc nhập khẩu; phát triển công nghiệp sản xuất thức ăn chăn nuôi; đầu tư hệ thống giết mổ – chế biến sâu gắn với truy xuất nguồn gốc; và đẩy mạnh mô hình chăn nuôi tiết kiệm năng lượng, bảo vệ môi trường.

Ông cũng lưu ý hệ thống thú y cơ sở đang thiếu nhân lực nghiêm trọng, “nhiều nơi có tổ chức nhưng không có người”, nên cần được bổ sung và phân cấp quản lý rõ ràng. Cùng với đó, ông yêu cầu siết kỷ luật công vụ, rút ngắn thủ tục hành chính để doanh nghiệp dễ tiếp cận chính sách và đầu tư mở rộng quy mô.

Trước bối cảnh đó, bà Phạm Kim Dung, Trưởng phòng Giống vật nuôi (Cục Chăn nuôi và Thú y), cho rằng ngành chăn nuôi cần chuyển hướng sang mô hình thích ứng lâu dài. Theo bà, việc nghiên cứu và ứng dụng giống vật nuôi có khả năng kháng bệnh, chịu nhiệt tốt sẽ giúp giảm thiệt hại từ biến đổi khí hậu. Đồng thời, cần đầu tư chuồng trại kiên cố, tiết kiệm năng lượng và có khả năng điều hòa vi khí hậu, kết hợp công nghệ xử lý chất thải, quản lý môi trường hiệu quả và thiết lập hệ thống cảnh báo sớm về dịch bệnh, thiên tai.

Bà Dung cho rằng cần tăng cường hợp tác quốc tế trong giám sát khí hậu, chia sẻ dữ liệu và công nghệ chế biến. “Nếu kiểm soát tốt dịch bệnh và giảm phụ thuộc nhập khẩu, ngành chăn nuôi vẫn có thể bảo đảm nguồn cung ổn định dịp cuối năm 2025,” bà nói.

Thi Hà