Mô hình nuôi chim quý đưa người đàn ông đến Huân chương Lao động

Tốt nghiệp ngành xây dựng ở Quy Nhơn, ra trường anh Tín, 34 tuổi, quê xã Ân Tín (huyện Hoài Ân, Bình Định cũ), vào miền nam làm việc. Năm 2014, anh quyết định trở về quê mở trang trại nuôi chim.

Yêu thích động vật từ nhỏ, nhưng không muốn “đụng hàng”, anh chọn những loài chim lạ, quý hiếm. Sau khi xin mã số nguồn gốc chim trĩ đỏ, anh nộp hồ sơ lên Chi cục Kiểm lâm, được hướng dẫn khảo sát khu vực nuôi. “Khi đáp ứng đủ điều kiện mới được cấp phép, thời gian hoàn tất từ một đến hai tháng”, anh kể.

Anh dựng chuồng lưới rộng 30 m2 cạnh nhà, nuôi hơn 160 con chim trĩ. Ban đêm, anh mắc võng ngủ trong trang trại để tiện theo dõi chim con. Thức ăn cho chim chủ yếu là cám gà công nghiệp, kết hợp rau xanh, sâu, dế, trái cây… “Chúng có sức đề kháng cao, chỉ thỉnh thoảng bệnh do thời tiết hoặc thức ăn. Tôi thường cho ăn tỏi, lá cây hoặc dùng thuốc tây”, anh nói. Sau 6 tháng, chim trĩ trưởng thành đạt 1,2-1,3 kg.

Thành công bước đầu, anh nhập thêm giống chim trĩ bảy màu, công xanh Ấn Độ, công má vàng Việt Nam nuôi và gây giống. Hiện trang trại rộng hàng trăm m2 có hơn 1.000 con, chia nhiều khu nuôi nhốt, thả vườn, ấp trứng. Trong đó, công má vàng là loài đặc hữu quý hiếm, thuộc nhóm IB (nghiêm cấm khai thác), được bảo vệ nghiêm ngặt. Chim công xanh Ấn Độ cũng nằm trong phụ lục Công ước CITES về loài nguy cấp.

Anh Tín cho biết chỉ bán công cho người chơi chim kiểng, không dùng làm thực phẩm vì pháp luật cấm. Để tránh thoái hóa nguồn gene, anh thường xuyên nhập trứng, con giống mới. Những con chết hoặc bệnh được anh báo cáo cho cơ quan quản lý.

Mỗi năm, trang trại mang về cho anh khoảng một tỷ đồng. Ngoài ra, anh hỗ trợ kỹ thuật, con giống cho 30-40 hộ dân ở các tỉnh lân cận, đồng thời thu lại sản phẩm. Anh thuê 4-5 lao động thường xuyên với lương 5-6 triệu đồng/tháng, cùng hàng chục người làm thời vụ cao điểm.

Năm 2024, anh được Chủ tịch nước trao Huân chương Lao động hạng ba nhờ thành tích tạo sinh kế cho nhiều hộ nghèo, trở thành điển hình nông dân sản xuất giỏi với nghề nuôi chim quý. “Tôi rất bất ngờ và vui mừng khi được mời lên huyện nhận huân chương”, anh nói.

Không ít lần, anh Tín thấy người dân bẫy được gà rừng, chim lạ, liền mua hoặc đổi bằng gà nhà trọng lượng gấp đôi. Anh mang về chăm sóc rồi thả chúng về tự nhiên. “Những loài này quen sống hoang dã, nuôi khó thành công. Nếu chưa được cấp phép có thể vi phạm pháp luật”, anh giải thích.

Theo chủ trại chim, pháp luật không cấm nhân giống động vật hoang dã quý hiếm, nhưng người nuôi phải chứng minh nguồn gốc hợp pháp, có giấy phép rõ ràng. Vừa qua, anh nhập một số gà lôi trắng nuôi thử nghiệm. Trước đây, giống này thuộc nhóm IB (nghiêm cấm khai thác), hồ sơ phải nộp ra Trung ương. Nay chuyển sang nhóm IIB (hạn chế khai thác), anh làm thủ tục gửi Chi cục Kiểm lâm tỉnh để được cấp mã nuôi.

Anh Tín cho rằng nên khuyến khích nhân dân tham gia nhân nuôi các loài quý hiếm để góp phần bảo tồn. Bởi nhiều loài trong tự nhiên đang suy giảm do môi trường bị thu hẹp, cơ quan chức năng khó quản lý, dễ bị săn bắt. Nếu được phép nuôi, người dân sẽ coi như tài sản của mình, có ý thức gìn giữ vì được hưởng lợi từ việc bảo tồn.

Ông Nguyễn Văn Thắng, Giám đốc Vườn quốc gia Kon Ka Kinh (Gia Lai, nơi có nhiều loài chim ghi trong Sách đỏ Việt Nam và thế giới), cho biết việc nuôi động vật hoang dã, quý hiếm phải đăng ký và được cấp phép, dù với mục đích nghiên cứu, tham quan hay nhân giống. Ở góc độ bảo tồn, nếu người dân có khả năng nhân nuôi, nên khuyến khích vì góp phần duy trì loài.

Tuy nhiên, ông Thắng khuyến cáo người nuôi cần tuân thủ chặt chẽ quy định, nhất là với nhóm IB vốn bị hạn chế nghiêm ngặt về nhân nuôi, vận chuyển, thương mại. Với nhóm IIB, thủ tục cởi mở hơn, nhưng chính quyền cũng cần giám sát để tránh rủi ro mất kiểm soát.

Trần Hóa