Lắp điện mặt trời mái nhà cần phải thông báo – Ảnh: QUANG ĐỊNH
Theo EVN, trên thực tế có tình trạng chủ đầu tư lắp đặt điện mặt trời mái nhà nhưng không thông báo, đăng ký với cơ quan quản lý. Trong khi đó, Nghị định 58-2025 của Chính phủ quy định các tổ chức, cá nhân, hộ gia đình phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản xuất, tự tiêu thụ, kể cả trong trường hợp không hoặc có đấu nối lên hệ thống điện quốc gia, không bán điện dư, đều phải thông báo đến sở công thương, đơn vị điện lực, cơ quản lý về xây dựng, phòng cháy chữa cháy tại địa phương.
Thông báo tới đơn vị điện lực là quy định bắt buộc
Theo đó, EVN kiến nghị xem xét bổ sung quy định: Các tổ chức, cá nhân phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản xuất, tự tiêu thụ mà không thực hiện thông báo, hoặc đăng ký, bị xử phạt hành chính tùy mức độ vi phạm.
Quy định này nhằm đảm bảo nghĩa vụ thông báo, đăng ký mang tính ràng buộc pháp lý, tránh khoảng trống trong chế tài xử lý, đồng thời nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước và bảo đảm phù hợp với Luật Xử lý vi phạm hành chính.
Trao đổi với Tuổi Trẻ Online, một chuyên gia ngành năng lượng cho biết trong bối cảnh tiền điện tăng cao và khuyến khích nguồn điện năng lượng tái tạo, điện mặt trời mái nhà trở thành lựa chọn cho nhiều gia đình do chi phí hợp lý, bảo trì bảo dưỡng dễ dàng.
Theo quy định của Nghị định 58, người dân và doanh nghiệp có nhu cầu lắp đặt hệ thống điện mặt trời mái nhà dưới 100kW thì chỉ cần thông báo tới đơn vị điện lực theo mẫu.
Đối với hệ thống có công suất trên 100kW sẽ phải nộp hồ sơ để đấu nối với hệ thống giám sát điều khiển và thu thập dữ liệu (scada).
Nếu đấu nối với hệ thống lưới điện quốc gia, kể cả trường hợp không có nhu cầu hoặc có nhu cầu bán điện dư lên lưới, cũng đều phải cung cấp thông tin hồ sơ để đơn vị điện lực kiểm tra hồ sơ, nghiệm thu hệ thống.
Theo vị chuyên gia này, để hệ thống điện mặt trời có đấu nối với lưới điện hoạt động và hiệu quả chi phí sử dụng điện, bộ biến tần quang điện (inverter) đều cần đấu nối với lưới điện. Tuy nhiên inverter có khả năng tạo ra sóng hài do cấu trúc mạch điện tử bên trong sử dụng các linh kiện chuyển đổi điện áp.
Sóng hài này là kết quả của các bộ nghịch lưu (inverter) chuyển đổi điện một chiều (DC) từ tấm quang điện thành điện xoay chiều (AC), dẫn đến dòng điện ngõ ra không hoàn toàn hình sin mà bao gồm cả sóng cơ bản và các sóng hài bậc cao.
Theo quy định tại Điều 8 Thông tư số 05/2025/TT-BCT thì tổng biến dạng sóng hài điện áp (THD) cấp hạ áp tối đa là 8%, biến dạng riêng lẻ tối đa 5%; tổng biến dạng sóng hài dòng điện cấp hạ áp tối đa 20% nếu phụ tải nhỏ hơn 50kW, biến dạng riêng lẻ tối đa 15%.
Kiểm soát dùng thiết bị chất lượng thấp ảnh hưởng tới hệ thống
Các nhà sản xuất inverter uy tín đều đáp ứng tiêu chuẩn về sóng hài này. Tuy nhiên đối với các inverter không đạt chất lượng có thể gây ra tổn thất năng lượng làm tăng nhiệt độ thiết bị; nhiệt độ tăng cao và dòng điện không sin có thể làm giảm tuổi thọ; tạo ra nhiễu điện từ, ảnh hưởng đến hoạt động của các thiết bị điện.
Do vậy vị chuyên gia này cho rằng khi người dân, doanh nghiệp có nhu cầu lắp đặt điện mặt trời mái nhà, cần gửi thông báo cho đơn vị điện lực phối hợp kiểm tra thí nghiệm các bộ biến tần để đảm bảo đạt chất lượng, tránh sử dụng các inverter chất lượng thấp.
Mặt khác trên lưới điện phân phối có hệ thống điện mặt trời mái nhà dọc phát tuyến, nếu không được thống kê, tính toán hợp lý thì trong thời điểm công suất vượt mức yêu cầu của các tải tại chỗ, sẽ xuất hiện hiện tượng dòng công suất ngược từ vị trí điện mặt trời mái nhà về hướng trạm trung gian.
Điều này gây ra các ảnh hưởng lớn đến công tác vận hành của điện lực, làm tăng tổn thất và gây ra quá tải ở các đoạn dây gần cuối phát tuyến; ảnh hưởng hoạt động các thiết bị điều áp lưới phân phối và các thiết bị bảo vệ lưới, từ đó gây mất cân bằng pha, nhất là vào các thời điểm điện mặt trời phát công suất cao vượt quá công suất phụ tải tại chỗ.