Kinh tế Mỹ có thật sự ổn?

Mỹ chỉ tạo ra thêm 73.000 việc làm trong tháng 7, trong khi tỉ lệ thất nghiệp tăng từ 4,1% lên 4,2%. Số liệu tuyển dụng trong tháng 5 cũng bị điều chỉnh giảm mạnh, từ 144.000 xuống chỉ còn 19.000, tháng 6 giảm từ 147.000 xuống còn 14.000.

Ông Trump nổi giận

Vài giờ sau khi báo cáo việc làm được đưa ra, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã chỉ trích kịch liệt và tuyên bố sa thải bà Erika McEntarfer – ủy viên Cục Thống kê lao động, cáo buộc bà này thao túng số liệu việc làm vì lý do chính trị dù không đưa ra bằng chứng nào.

Ông Trump cho rằng số liệu “đã bị gian lận nhằm khiến Đảng Cộng hòa và tôi trông tồi tệ”. Ông cũng tố bà McEntarfer từng “làm giả” dữ liệu việc làm để tăng cơ hội chiến thắng của Đảng Dân chủ trong cuộc bầu cử tổng thống vừa qua.

“Bà McEntarfer nói rằng chỉ có 73.000 việc làm được tạo ra, nhưng quan trọng hơn là họ đã mắc một sai lầm lớn, điều chỉnh giảm 258.000 việc làm trong 2 tháng trước đó.

Những việc tương tự đã xảy ra trong nửa đầu năm nay và luôn theo hướng tiêu cực” – ông Trump nhấn mạnh, đồng thời khẳng định nền kinh tế Mỹ đang “bùng nổ” dưới sự lãnh đạo của ông.

Tuy nhiên, theo Hãng tin AFP, dữ liệu cho thấy thị trường lao động đang đối mặt nhiều thách thức. Các doanh nghiệp trở nên thận trọng trong việc tuyển dụng và đầu tư khi phải tìm cách xoay xở với thuế quan sâu rộng cùng những thay đổi liên tục từ ông Trump.

Thuế quan tăng mạnh với hàng nhập khẩu từ các nước và với sản phẩm của các ngành như thép, nhôm, ô tô khiến chi phí hoạt động của nhiều doanh nghiệp tăng vọt. Một số công ty đã chuyển gánh nặng này sang người tiêu dùng.

Bà Heather Long, nhà kinh tế trưởng tại Navy Federal Credit Union, cho rằng báo cáo việc làm ngày 1-8 là một “bước ngoặt”. “Thị trường lao động đang xấu đi nhanh chóng. Nền kinh tế cần sớm có sự chắc chắn về thuế quan. Cú sốc thuế quan này càng kéo dài thì nguy cơ tuyển dụng yếu ớt chuyển thành sa thải càng cao”, bà nhận định.

Chủ tịch Hiệp hội Đồ chơi Mỹ Greg Ahearn lại cho rằng báo cáo việc làm là bằng chứng cho thấy tác động từ chính sách thương mại của ông Trump đang bắt đầu được thể hiện trong dữ liệu.

Thuế quan làm doanh nghiệp bối rối

Loạt thuế quan mới mà chính quyền Tổng thống Donald Trump áp lên các nước mới đây đang khiến các doanh nghiệp Mỹ phải tính toán lại giá cả và nguồn cung. Nhiều doanh nghiệp, hiệp hội Mỹ lo ngại thuế quan mới sẽ khiến thương mại toàn cầu thêm phần phức tạp.

Doanh nghiệp Mỹ đang phải đối mặt với những quyết định khó khăn về định giá và nguồn cung hàng hóa khi mức thuế từ 10% đến hơn 50% sắp bị áp lên các nền kinh tế.

Trong đó, mức thuế khoảng 20% áp lên một số quốc gia châu Á đang phát triển – mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng hàng tiêu dùng Mỹ – là gấp nhiều lần so với trước đây.

Nhiều doanh nghiệp và hiệp hội thương mại được báo Politico phỏng vấn vẫn bối rối trước các yếu tố trong chính sách thuế quan mới.

Một trong số đó là việc Mỹ chưa làm rõ cách thực thi sắc lệnh áp thuế cao hơn với “hàng hóa chuyển tải” (transshipment – tức hàng hóa đi qua một nước nhưng không được sản xuất tại đó).

Thuế mới cũng miễn trừ một số sản phẩm thiết yếu, nhưng việc này sẽ không có ý nghĩa khi Mỹ triển khai mức thuế theo ngành với các sản phẩm then chốt như dược phẩm và chất bán dẫn trong vài tuần tới.

Bên cạnh đó là tình hình bấp bênh khi Canada, Mexico và Trung Quốc – ba đối tác thương mại lớn của Mỹ – vẫn đang mặc cả các điều khoản thương mại với Nhà Trắng.

“Nếu doanh nghiệp có chuỗi cung ứng toàn cầu và phải đầu tư thì việc một số nước vẫn đang đàm phán và một số lại không là rất quan trọng. Mexico và Canada rồi sẽ đi về đâu?” – nhà kinh tế học và chủ tịch hãng thời trang thể thao Under Armour, ông Mohamed El-Erian, đặt câu hỏi.

Ông Ahearn cho biết hầu hết đều tin rằng tác động của thuế quan sẽ được cảm nhận rõ rệt hơn trong những tháng tới vì quá trình sản xuất, vận chuyển và lưu thông qua chuỗi cung ứng đòi hỏi thời gian.

Bên cạnh đó, giá cả một số mặt hàng như nội thất, quần áo và đồ chơi đã tăng, góp phần đẩy lạm phát lên cao trong tháng 6. “Một khi giá đã tăng thì rất khó để giảm trở lại” – Chủ tịch Hiệp hội May mặc và Giày dép Mỹ Stephen Lamar nhận định.

Hiệp hội Business Roundtable, gồm hơn 200 CEO của các doanh nghiệp Mỹ trong nhiều lĩnh vực, hôm 1-8 ra tuyên bố: “Chúng tôi lo ngại việc duy trì mức thuế cao sẽ gây tổn hại cho nền kinh tế Mỹ, đặc biệt là ngành sản xuất. Chúng tôi kêu gọi các đối tác thương mại và chính quyền tiếp tục hợp tác để hạ thuế quan và các rào cản phi thuế quan”.