Hơn 1 triệu tỉ đồng được bơm ra nền kinh tế – Kỳ 1: Mừng nhưng vẫn lo chất lượng tín dụng

Tuy nhiên, đằng sau lượng tiền dồi dào được bơm ra nền kinh tế là những rủi ro về nợ xấu, bong bóng tài sản và sự mất cân đối vĩ mô nếu không được kiểm soát chặt chẽ…

Tín dụng tăng tốc ngay từ đầu năm

Theo số liệu từ Ngân hàng Nhà nước, tính đến cuối tháng 5, tín dụng toàn nền kinh tế tăng 6,52%, cao hơn đáng kể so với mức 2,41% cùng kỳ năm 2024. Ước tính trong 5 tháng đầu năm, dư nợ tín dụng toàn nền kinh tế đã tăng thêm hơn 1 triệu tỉ đồng, lên hơn 16,6 triệu tỉ đồng – mức tăng dư nợ kỷ lục trong cùng kỳ nhiều năm trở lại đây.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Lê Hoài Ân, chuyên gia tài chính ngân hàng, nhà sáng lập Công ty CP Giải pháp tài chính tích hợp, nhận định việc bơm 1 triệu tỉ đồng trong 5 tháng đầu năm nay khiến nhiều người bất ngờ, song nếu nhìn lại, bình quân mỗi năm gần đây chúng ta vẫn bơm khoảng 2 triệu tỉ đồng. Điểm khác biệt năm nay là tốc độ giải ngân tăng cao ngay từ đầu năm.

“Những năm trước, tín dụng thường chậm vào đầu năm rồi bứt phá vào nửa cuối năm. Năm nay, Ngân hàng Nhà nước đã nới room tín dụng ngay từ tháng 1 để hỗ trợ mục tiêu tăng trưởng”, ông Ân nói.

Bà Trần Thị Khánh Hiền, giám đốc khối nghiên cứu Chứng khoán MB (MBS), cho biết tín dụng toàn hệ thống bắt đầu tăng mạnh từ tháng 3, nhờ tâm lý tích cực được hỗ trợ bởi mục tiêu tăng trưởng GDP 8% cùng với những chỉ tiêu chính sách tiền tệ được nới thêm.

Tính đến ngày 16-6, tín dụng đã tăng 6,99% so với đầu năm, cao hơn so với mức 3,75% cùng kỳ năm ngoái. Theo quan sát của chuyên gia MBS, tín dụng tại các ngân hàng thương mại niêm yết không có nhiều biến động so với quý trước; trong đó, nhóm ngân hàng thương mại cổ phần tư nhân có mức tăng tốt hơn so với nhóm ngân hàng quốc doanh.

“Những ngân hàng có mức tăng tín dụng tốt trong quý đầu năm như MSB, Eximbank, VPBank, SHB, VietinBank vẫn tiếp tục đà tăng trưởng trong quý 2. Môi trường lãi suất thấp, tập trung vào nhóm khách hàng doanh nghiệp, tiếp tục là động lực chính của tín dụng quý này”, bà Hiền nói. 

Về triển vọng đến cuối năm, bà Hiền dự báo tăng trưởng tín dụng có thể đạt khoảng 16 – 17%. Đây được xem là một mức tăng trưởng tốt, cho thấy dòng tiền vẫn đang luân chuyển trong nền kinh tế.

Vay từ doanh nghiệp niêm yết ít hơn

Theo báo cáo của Ngân hàng Nhà nước, tính đến ngày 28-5, dư nợ tín dụng toàn nền kinh tế đạt hơn 16,6 triệu tỉ đồng, tăng 6,32% so với đầu năm. Phân tích theo từng lĩnh vực của nền kinh tế thì thấy một số lĩnh vực tăng thấp hơn mức tăng chung (5,32%) như: nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản (2,5%), công nghiệp và xây dựng (4,51%), thương mại (4,34%)…

Dữ liệu ngành cũng cho thấy tín dụng dành cho nhóm doanh nghiệp niêm yết tăng trưởng khá khiêm tốn, không tương xứng với tốc độ “bơm vốn” từ hệ thống ngân hàng.

Theo ông Lê Hoài Ân diễn biến này phản ánh phần lớn dòng tiền tín dụng đang chảy vào khu vực doanh nghiệp chưa niêm yết, vốn được xem là thiếu minh bạch về thông tin tài chính và chất lượng tài sản đảm bảo. Trong vài năm gần đây, nhóm doanh nghiệp niêm yết lại không gia tăng nhu cầu vay vốn. “Điều này cũng đặt ra dấu hỏi về chất lượng tăng trưởng tín dụng”, ông Ân băn khoăn.

Phân tích từ bộ phận nghiên cứu VnDirect càng củng cố nhận định này. Trong quý 1-2025, các chỉ số tài chính cho thấy các doanh nghiệp đang có xu hướng giảm đòn bẩy. Cụ thể, chi phí lãi vay giảm xuống 6,1% (giảm 0,5 điểm % so với quý trước), còn tỉ lệ D/E (nợ/vốn chủ sở hữu) giảm xuống 71,9% (giảm 3,5 điểm %).

Theo chuyên gia của VnDirect, dù Chính phủ đang nỗ lực hạ lãi suất huy động nhằm kéo giảm chi phí vốn vay, nhu cầu tín dụng thực tế từ khu vực doanh nghiệp vẫn khá trầm lắng. Nguyên nhân chủ yếu đến từ việc nhiều doanh nghiệp đang tái cơ cấu danh mục tài chính, thận trọng hơn trong việc mở rộng vay vốn giữa bối cảnh môi trường kinh tế còn nhiều biến động.

Trong khi đó, bà Trần Thị Khánh Hiền cho biết hơn 1 triệu tỉ đồng “bơm” ra bao gồm cả các khoản vay nhằm mục đích đảo nợ, tái cơ cấu nợ, chứ không phải hoàn toàn là các khoản giải ngân mới. 

Một xu hướng đáng chú ý là nhiều doanh nghiệp đã mua lại trái phiếu đáo hạn và vay ngân hàng với mức lãi suất tốt hơn so với năm trước. “Rất khó để xác định tỉ lệ thực tế giữa các khoản vay mới và các khoản tái cơ cấu nợ trong tổng số hơn 1 triệu tỉ đồng đó”, bà Hiền nói và cho biết có thể chờ thêm số liệu đầu tư tư nhân 6 tháng đầu năm sắp được công bố để có những đánh giá thêm.

Tín dụng vẫn đang “gánh” cả nền kinh tế

Nhấn mạnh chính sách thúc đẩy tín dụng tiếp tục là công cụ quan trọng để kích hoạt dòng vốn và hỗ trợ sản xuất – kinh doanh, song ông Lê Văn Thành, cố vấn phòng nghiên cứu của WiGroup (công ty dữ liệu tài chính doanh nghiệp), cũng cảnh báo rằng tỉ lệ tín dụng trên GDP đã chạm mức 134% vào cuối năm 2024, cao hơn nhiều so với các nền kinh tế tương đồng.

Vấn đề này cũng được chính Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng đề cập tại kỳ họp Quốc hội vừa qua. Theo bà Hồng, cần lưu ý vốn trong nước phụ thuộc nhiều vào tín dụng ngân hàng, kể cả vốn trung và dài hạn.

Nếu tiếp tục dựa vào nguồn vốn ngân hàng sẽ tiềm ẩn rủi ro và gây hệ lụy cho nền kinh tế, khó có thể tăng trưởng cao, khó đi đôi với bền vững. Đây là vấn đề các bộ ngành điều hành kinh tế vĩ mô cần hết sức lưu ý khi cân đối các nguồn vốn cho mục tiêu tăng trưởng.

Theo dữ liệu từ Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam, tính đến ngày 10-4, lãi suất cho vay bình quân đối với các khoản vay mới ở mức 6,34%/năm, giảm 0,6 điểm % so với cuối năm 2024. Từ cuối tháng 2-2025, các ngân hàng đồng loạt hạ lãi suất huy động, tạo điều kiện để hạ lãi suất cho vay, hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi sản xuất – kinh doanh.