Chuyến bay mang biểu tượng du lịch TP.HCM của Vietjet hạ cánh xuống sân bay Điện Biên trưa 2-12-2023 – Ảnh: VJ
Sân bay nâng cấp, đường bay lại… giảm
Thông báo dừng bay được Vietjet gửi đến các đại lý, Vietjet cho biết sẽ tạm dừng đường bay TP.HCM – Điện Biên từ 1-6. Trước đó, hãng ngưng chặng Hà Nội – Điện Biên hồi tháng 9-2024. Một trong những lý do được chia sẻ là chưa đạt kỳ vọng hiệu quả kinh doanh.
Thực tế trước đó, không chỉ Vietjet mà Bamboo Airways cũng tham gia vào đường bay này, chỉ sau thời gian ngắn phải tạm dừng.
Bamboo Airways bắt đầu khai thác đường bay Hà Nội – Điện Biên từ tháng 10-2021, sử dụng máy bay phản lực Embraer 190, mở ra giai đoạn mới cho hàng không tại sân bay Điện Biên khi lần đầu đón tàu bay phản lực. Đến tháng 12 cùng năm, hãng tiếp tục mở đường bay thẳng từ TP.HCM đến Điện Biên.
Tuy nhiên đến tháng 4-2023, Bamboo Airways tạm dừng toàn bộ hoạt động bay đến Điện Biên để phục vụ dự án nâng cấp mở rộng sân bay. Từ đó đến nay, hãng chưa nối lại khai thác tại thị trường này.
Hiện nay, Vietnam Airlines là hãng hàng không còn lại khai thác đường bay đến sân bay Điện Biên, tuy nhiên tần suất khai thác hạn chế.
Việc tạm dừng của Vietjet khiến số lượng lựa chọn di chuyển bằng đường hàng không đến địa phương này giảm đáng kể. Hành khách có thể lựa chọn đi xe khách từ Hà Nội – Điện Biên với giá dao động 350.000 đồng – 650.000 đồng/lượt, tùy thuộc vào loại xe và nhà xe với thời gian di chuyển khoảng 8 – 11 tiếng.
Điện Biên từng là điểm đến được hãng bay tranh thủ khai thác sau khi sân bay được nâng cấp. Bamboo thậm chí là hãng đầu tiên bay thẳng từ TP.HCM đến Điện Biên.
Ít khách, hãng bay chưa mặn mà khai thác
Theo các doanh nghiệp hàng không, việc khai thác đường bay đến Điện Biên vẫn là bài toán khó khi mật độ dân cư thưa, thị trường nhỏ, chi phí vận hành cao, trong khi tần suất bay lại thấp, khiến các chuyến bay không đạt được công suất kỳ vọng.
Bamboo Airways đã dừng khai thác từ giữa năm 2024, còn Vietjet duy trì thêm vài tháng trước khi rút lui. Từng có thời điểm sân bay Điện Biên đón cả máy bay Airbus A321, bảng điện tử hiện tên nhiều hãng lớn, nhưng nay khung lịch bay trở nên trống vắng.
Hiện chỉ còn Vietnam Airlines duy trì khai thác một số tuyến nội địa với dòng ATR-72. Tuy nhiên với áp lực chi phí và tỉ lệ lấp đầy không cao, không dễ để kỳ vọng hãng bay sẽ duy trì lâu dài nếu không có sự đồng hành từ chính sách và địa phương.
Một chuyên gia hàng không nhận định không thể vận hành hàng không địa phương theo logic thương mại thuần túy. Nếu không có sự hỗ trợ, các đường bay vùng sâu sẽ mãi mãi là bài toán lỗ.
Hàng không không chỉ là phương tiện di chuyển mà còn là huyết mạch của phát triển kinh tế, du lịch và thương mại. Việc các hãng giá rẻ lần lượt rút khỏi Điện Biên cho thấy sự kết nối vùng miền sẽ khó bền vững nếu chỉ dựa vào lợi nhuận.
Để tránh tình trạng sân bay địa phương bị nâng cấp rồi bỏ hoang, cần có cơ chế khuyến khích rõ ràng: giảm phí điều hành bay, hỗ trợ mở tuyến mới, kích cầu du lịch và thậm chí là các gói tài chính có điều kiện.
Sân bay Điện Biên được nâng cấp
Sau 8 tháng tạm ngưng khai thác để nâng cấp, ngày 2-12-2023, sân bay Điện Biên chính thức hoạt động trở lại, đánh dấu bước chuyển mình quan trọng của cảng hàng không vùng Tây Bắc.
Dự án mở rộng đưa vào sử dụng đường băng mới dài 2.400m, rộng 45m thay thế đường băng cũ chỉ dài 1.830m, rộng 30m, giúp sân bay đủ điều kiện tiếp nhận các dòng máy bay thân hẹp như Airbus A320, A321 thay cho máy bay nhỏ như ATR 72 hay Embraer 190 trước đây.
Hệ thống đèn tiếp cận và hạ cánh mới được lắp đặt dọc đường băng theo tiêu chuẩn CAT I của ICAO, cho phép máy bay hạ cánh trong điều kiện thời tiết xấu hoặc ban đêm, khắc phục tình trạng phải quay đầu vì không đủ điều kiện hạ cánh như các năm trước.
Nhà ga hành khách cũng được cải tạo và mở rộng, nâng công suất phục vụ từ 300.000 lên 500.000 lượt khách mỗi năm.
Diện tích sử dụng tăng lên 4.270m², gồm 2.204m² cải tạo và 2.066m² mở rộng, đáp ứng tốt hơn nhu cầu khai thác bằng máy bay lớn chở đến 180 hành khách như A321.