Phó thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình cho biết dự kiến ngày 30/6 các tỉnh mới đồng loạt công bố địa giới và nhân sự lãnh đạo, sẵn sàng vận hành bộ máy từ 1/7.
Thảo luận tổ về dự thảo Nghị quyết sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh năm 2025 ngày 11/6, Phó thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình khẳng định việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh lần này là một cuộc cách mạng về tổ chức bộ máy và nhân sự. Mục tiêu là xây dựng cơ cấu hợp lý và hình thành không gian phát triển kinh tế đủ mạnh, kết hợp thế mạnh vùng miền, cả miền núi lẫn miền biển.
“Ví dụ, sáp nhập Bình Dương, Bà Rịa – Vũng Tàu với TP HCM sẽ tạo ra tiềm lực kinh tế cực mạnh, có thể so sánh với Thượng Hải”, ông nhận định.
Theo ông, Quốc hội kỳ vọng nghị quyết có hiệu lực ngay sau khi thông qua, song việc vận hành bộ máy mới cần thêm thời gian chuẩn bị. Dự kiến, ngày 30/6, tất cả các địa phương sẽ đồng loạt công bố địa giới hành chính mới của tỉnh, xã, cùng bộ máy lãnh đạo mới cả bên Đảng và chính quyền. Sáng 30/6, các chức danh cấp tỉnh, cấp xã sẽ được công bố, và từ ngày 1/7, bộ máy mới theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp sẽ chính thức vận hành.
Chính phủ đã yêu cầu rà soát toàn bộ hệ thống trụ sở ở cấp xã, huyện, tỉnh. Các địa phương được quyền đề xuất phương án sử dụng lại, ưu tiên cho giáo dục (trường học, nhà trẻ), y tế (trạm xá, bệnh viện), công trình văn hóa, phúc lợi (nhà văn hóa, sinh hoạt cộng đồng), trung tâm dịch vụ công và các công sở. Những công trình không còn phù hợp sẽ tiếp tục được tính toán lại.
“Việc chuyển công năng từ trụ sở huyện đội hay công an sang nhà trẻ là sai mục đích nếu không có hành lang pháp lý rõ ràng. Do đó cần xây dựng quy định cụ thể để giải quyết dứt điểm câu chuyện này”, Phó thủ tướng nói.
Ông cũng nhấn mạnh, chính sách dành cho cán bộ sau sắp xếp phải gắn với công tác tư tưởng, vận động, để những người nghỉ công tác thấy vui vẻ, tự nguyện nhường cơ hội cho lớp trẻ. Mỗi chế độ hỗ trợ cần được nghiên cứu kỹ, phù hợp với điều kiện tài chính của từng địa phương. Cán bộ sau khi sáp nhập cũng không phải “bê nguyên đai nguyên kiện” từ tỉnh cũ sang tỉnh mới, mà cần linh hoạt bố trí, cho phép một bộ phận ở lại hỗ trợ chính quyền mới vận hành trơn tru.
Phó thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình. Ảnh: Hoàng Phong
Sáp nhập tỉnh để tạo cực tăng trưởng ven biển
Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết cuộc tái cấu trúc bộ máy nhà nước và đơn vị hành chính lần này mang tính toàn diện, đồng bộ, triệt để và đột phá. Chính phủ không chỉ tái cấu trúc không gian tổ chức lãnh thổ mà còn cả thể chế, văn hóa, kinh tế nhằm phát triển bền vững.
Bà cho biết việc sắp xếp được cân nhắc kỹ lưỡng, đa chiều từ diện tích tự nhiên, quy mô dân số đến yếu tố lịch sử, văn hóa, dân tộc, tín ngưỡng, tầm nhìn phát triển và tâm lý xã hội. “Việc sáp nhập không đơn thuần theo yếu tố liền kề mà dựa vào hình thái lãnh thổ, đặc biệt là hướng ra biển lớn để hình thành các trung tâm kinh tế lớn”, bà nói.
Mục tiêu của sắp xếp là khai thác tối đa lợi thế kinh tế biển, tăng cường liên kết vùng, nhất là giữa duyên hải Nam Trung Bộ và Tây Nguyên, đồng thời hình thành các cực tăng trưởng mang tầm quốc gia, khu vực và quốc tế.
Theo Bộ trưởng Nội vụ, Bộ Chính trị đã xem xét kỹ lưỡng và quyết định sắp xếp 52 đơn vị hành chính cấp tỉnh, hợp nhất thành 23 đơn vị hành chính mới; giữ nguyên 11 đơn vị đủ điều kiện. Sau sắp xếp, cả nước sẽ còn 34 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, gồm 28 tỉnh và 6 thành phố.
Việc bỏ cấp huyện và tái cấu trúc hệ thống hành chính đang bước vào giai đoạn “nước rút”, triển khai với tinh thần thần tốc nhưng vẫn đảm bảo chặt chẽ, bài bản, khoa học. “Điểm đáng quý nhất là sự đồng thuận rất cao từ hệ thống chính trị và toàn thể nhân dân”, Bộ trưởng nhấn mạnh.
Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà. Ảnh: Hoàng Phong
Bà cho biết, theo tinh thần chỉ đạo của Bộ Chính trị, từ 1/7, cả hệ thống chính trị quyết tâm vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Trung ương đã chuẩn bị đầy đủ điều kiện, các địa phương cũng nỗ lực thực hiện. Sau khi làm việc với các địa phương, Tổng Bí thư Tô Lâm yêu cầu thống nhất quyết tâm vận hành mô hình mới từ thời điểm này, công bố các nghị quyết, quyết định của cấp có thẩm quyền để thực hiện.
Với thời gian còn lại rất ngắn, Bộ trưởng kỳ vọng sự đồng thuận cao của Quốc hội sẽ giúp triển khai đồng bộ mô hình chính quyền địa phương hai cấp từ 1/7.
Đề nghị giữ lại tối đa địa danh nổi tiếng khi sắp xếp bộ máy
Đại biểu Trương Trọng Nghĩa đề xuất bảo tồn tối đa địa danh có ý nghĩa lịch sử khi sắp xếp bộ máy, như Lam Sơn, Sài Gòn, Gia Định, Chợ Lớn, Ba Đình, Trường Sa, Hoàng Sa.
Ông Nghĩa cho rằng các địa danh nổi tiếng là hồn cốt của dân tộc, gắn liền với chiều dài lịch sử. Trải qua hàng chục, hàng trăm năm, những địa danh này đã góp phần hình thành nên nhân cách con người Việt Nam. Đó cũng là một trong những yếu tố quan trọng giúp đất nước giữ được bản sắc, không bị đồng hóa, dù từng trải qua nghìn năm đô hộ.
Ông nhấn mạnh các địa danh lịch sử cần được xử lý một cách khéo léo trong quá trình sắp xếp để tránh tình trạng biến mất khỏi bản đồ hành chính. “Nếu các địa danh nổi tiếng của đất nước không còn, thì việc dạy con em về truyền thống lịch sử sẽ như dạy ngoại ngữ”, ông Nghĩa ví von.
Đại biểu Trương Trọng Nghĩa phát biểu sáng 11/6. Ảnh: Quang Phúc
Tại tổ Hà Nội, Phó chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Nguyễn Phương Thủy cũng bày tỏ trăn trở về việc thay đổi tên gọi và địa danh hành chính khi sáp nhập cấp tỉnh, xã và bỏ cấp huyện. Theo bà, sự thay đổi này sẽ tác động sâu rộng đến đời sống người dân và hoạt động giao dịch của doanh nghiệp.
Vì vậy, bà Thủy đề nghị Chính phủ sớm xây dựng các công cụ hỗ trợ cập nhật thông tin thay đổi địa danh hành chính, cũng như chuyển đổi dữ liệu liên quan nhằm tạo thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp.
Bà dẫn chứng một số thương hiệu nông sản lâu đời như vải Thanh Hà (Hải Dương), vải Lục Ngạn (Bắc Giang) đã nổi tiếng không chỉ trong nước mà còn trên thế giới. Khi bỏ cấp huyện, cần làm rõ các thương hiệu này sẽ thay đổi ra sao hay vẫn được duy trì, để kịp thời có giải pháp phù hợp.
“Trong bối cảnh thương mại điện tử đang phát triển mạnh, nếu từ 1/7 địa chỉ và địa danh thay đổi sẽ ảnh hưởng rất lớn đến logistics. Vì thế, chúng ta cần có giải pháp kịp thời để tuyên truyền rộng rãi trong và ngoài nước”, bà Thủy nhấn mạnh.
Đại biểu Nguyễn Anh Trí cũng đề nghị “cân nhắc kỹ lưỡng”, xem xét giữ lại các thành phố thuộc tỉnh như Hội An, Nha Trang, Đà Lạt… bởi đây là những đô thị có bề dày lịch sử hàng trăm năm, thậm chí 300-400 năm.
Theo ông, xu thế toàn cầu là tập trung hóa và phát triển các đô thị. Tại Việt Nam, từ sau năm 1975 đến nay, nhiều thành phố thuộc tỉnh đã được hình thành, tạo ra vị thế mới và mở ra cơ hội phát triển cho địa phương. Do đó, ông đề xuất Quốc hội khi sửa đổi Hiến pháp cần cân nhắc các quy định liên quan nhằm tạo điều kiện và không gian phát triển cho các đô thị cấp tỉnh.
Theo Đề án của Chính phủ về sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình chính quyền địa phương hai cấp (công bố giữa tháng 4), cấp huyện – vốn là cấp trung gian – sẽ được bãi bỏ. Mô hình hành chính tương đương cấp huyện gồm thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương, thị xã, quận, huyện, thị trấn… sẽ không còn được duy trì.
Hiện cả nước có 84 thành phố trực thuộc tỉnh, 53 thị xã và 2 thành phố trực thuộc thành phố trực thuộc trung ương (Thủ Đức và Thủy Nguyên). Tất cả các đơn vị này hiện đều được xác định là đơn vị hành chính cấp huyện theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương.
Sơn Hà – Vũ Tuân – Hoài Thu