Khi bỏ cơ chế độc quyền vàng miếng, Hiệp hội kinh doanh vàng góp ý không nên để ngân hàng tham gia sản xuất vàng miếng do lo ngại hệ lụy.
Hiệp hội kinh doanh vàng (VGTA) vừa có ý kiến góp ý đối với Dự thảo sửa đổi Nghị định 24 về quản lý hoạt động kinh doanh vàng.
Hiện nay, dự thảo đề cập việc bỏ độc quyền sản xuất vàng miếng, và cấp phép sản xuất vàng miếng cho một số doanh nghiệp và ngân hàng đáp ứng đủ điều kiện.
Tuy nhiên, VGTA cho rằng không nên bổ sung cho phép ngân hàng thương mại tham gia sản xuất, kinh doanh vàng miếng, do không phải là tổ chức chuyên sâu về sản xuất và kinh doanh vàng.
Các ngân hàng sẽ sử dụng nguồn vốn khá lớn đầu tư vào nhà xưởng, máy móc, nhân công…, ảnh hưởng đến nhiệm vụ trọng tâm là cấp tín dụng cho nền kinh tế. Đồng thời, theo VGTA, lịch sử chứng minh các ngân hàng sản xuất và kinh doanh vàng miếng không hiệu quả như Agribank, Scombank, ACB giai đoạn trước 2012. Việc để các ngân hàng sản xuất, kinh doanh vàng từng để lại hậu quả kéo dài khiến cơ quan quản lý phải có giải pháp ổn định trở lại.
Hiệp hội cũng đề nghị bỏ quy định “doanh nghiệp phải có giấy phép kinh doanh mua bán vàng miếng” và “vốn điều lệ tối thiểu 1.000 tỷ” mới được sản xuất vàng miếng. Theo lý giải của VGTA, hiện chỉ có 3 doanh nghiệp đáp ứng về yêu cầu vốn điều lệ này. Do đó, số lượng doanh nghiệp có thể tham gia sản xuất vàng miếng vẫn không đáng kể, dẫn đến việc thị trường vẫn có thể rơi vào tình trạng độc quyền sản xuất, cung ứng vàng miếng.
Hiệp hội cho rằng Ngân hàng Nhà nước có thể tham khảo thực tế nhu cầu vốn ban đầu của Công ty Vàng bạc đá quý Sài Gòn (SJC) để đầu tư sản xuất vàng miếng, từ đó có quy định sát với thực tiễn. Con số này, theo VGTA, ở mức 500 tỷ là phù hợp. Đồng thời, VGTA cũng đề xuất ngoài điều kiện về vốn điều lệ, cơ quan quản lý nên tập trung yêu cầu về năng lực sản xuất (tài sản, cơ sở vật chất, kỹ thuật); hiệu quả kinh doanh; uy tín và thương hiệu.
VGTA cũng đề nghị Ngân hàng Nhà nước cấp hạn mức xuất, nhập khẩu vàng miếng; nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng theo hằng năm. Việc phân bổ cần được thực hiện ngay từ đầu năm, theo nguyên tắc công khai minh bạch và không phát sinh các giấy phép con. Từ đó, doanh nghiệp chủ động lựa chọn thời điểm và khối lượng (trong hạn mức) để nhập khẩu, và sẽ báo báo cáo định kỳ với Ngân hàng Nhà nước. Việc điều chỉnh bổ sung hạn mức nhập khẩu, xuất khẩu vàng miếng do Ngân hàng Nhà nước quyết định.
Vàng miếng tại trụ sở SJC ở quận 3, tháng 3/2025. Ảnh: Quỳnh Trần
Với thị trường vàng trang sức, theo ông Đinh Nho Bảng, Chủ tịch Hiệp hội, dự thảo hiện chưa có các quy định, nội dung “khuyến khích phát triển thị trường vàng trang sức trong nước đểtừng bước đưa Việt Nam trở thành trung tâm chế tác, xuất khẩu vàng trang sức chất lượng cao” như theo chỉ đạo của Tổng bí thư.
Phía VTGA đề xuất Ngân hàng Nhà nước có thêm các cơ chế, chính sách khuyến khích với doanh nghiệp sản xuất chế tác vàng trang sức, gồm chính sách thuế, chính sách thương mại….
Theo đó, Hiệp hội kiến nghị cho phép doanh nghiệp vàng trang sức được ưu tiên nhập khẩu vàng nguyên liệu, không hạn chế về khối lượng. Doanh nghiệp sẽ báo cáo với cơ quan nhà nước liên quan về kim ngạch nhập nguyên liệu và khối lượng bán vàng trang sức đáp ứng nhu cầu trong nước; kim ngạch xuất khẩu vàng trang sức.Theo dự tính của Hiệp hội, nhu cầu mua ngoại tệ để nhập vàng nguyên liệu khoảng 5 tỷ USD mỗi năm, tức bình quân khoảng 416 triệu USD một tháng, chiếm quy mô rất nhỏ so với doanh số mua bán ngoại tệ trên thị trường liên ngân hàng khoảng 18,9 tỷ đến 25,2 tỷ USD mỗi tháng.
Đồng thời, doanh nghiệp sản xuất, chế tác vàng Việt nam, theo Hiệp hội, không những đủ khả năng sản xuất, chế tác vàng trang sức đáp ứng nhu cầu trong nước mà còn đủ năng lực cạnh tranh xuất khẩu ra thị trường thế giới, và trong giá trị xuất khẩu có tới hơn 25% là giá trị sức lao động. Đây cũng là đặc thù riêng có của mặt hàng vàng. Do đó, đại diện VGTA khẳng định dù phải sử dụng ngoại tệ để nhập khẩu vàng nguyên liệu nhưng việc xuất khẩu sẽ tái tạo, giúp doanh nghiệp trong nước thu về ngoại tệ, góp phần ngược lại cho việc tăng dự trữ ngoại hối quốc gia.
Bên cạnh đó, trong văn bản góp ý, VGTA cũng có nhiều kiến nghị khác về giấy chứng nhận đủ điều kiện hoạt động sản xuất vàng trang sức, quy định về việc doanh nghiệp mua vàng nguyên liệu từ các tổ chức tín dụng…
Gần đây, Tổng Bí thư nêu yêu cầu cần hoàn thiện pháp lý, sớm điều chỉnh Nghị định 24/2012 theo hướng thị trường hóa có kiểm soát và lộ trình, nhằm tạo kết nối hiệu quả giữa thị trường trong nước và quốc tế.
Trong đó, Tổng Bí thư đề nghị mở rộng quyền nhập khẩu vàng có kiểm soát để tăng nguồn cung, góp phần giảm chênh lệch với giá thế giới, đồng thời hạn chế buôn lậu qua biên giới. Cùng với đó, thị trường vàng trang sức được khuyến khích phát triển để từng bước đưa Việt Nam thành trung tâm chế tác, xuất khẩu chất lượng cao mặt hàng này. Việc này cũng giúp chuyển hóa vàng tích trữ thành sản phẩm có giá trị gia tăng.
Về chính sách thuế, theo Tổng Bí thư, cơ quan quản lý cần nghiên cứu, áp dụng thuế với giao dịch mua bán vàng để nâng tính minh bạch, khả năng theo dõi thị trường của cơ quan quản lý và hạn chế mua bán vì mục đích đầu cơ. Nhà điều hành nghiên cứu xóa bỏ thuế xuất khẩu với vàng trang sức mỹ nghệ để khuyến khích sản xuất và xuất khẩu.
Quỳnh Trang