Từ hôm nay, trong một tiếng từ khi có lệnh cấm tiếp xúc, công an xã phải phân công lực lượng giám sát người có hành vi bạo lực gia đình, không để họ được đến gần nạn nhân.
Đây là nội dung mới được Bộ Công an quy định trong Thông tư 66/2025, quy định công tác giám sát việc thực hiện quyết định cấm tiếp xúc theo quy định của Luật Phòng, chống bạo lực gia đình. Thông tư có hiệu lực từ hôm nay, 4/9.
Luật Phòng, chống bạo lực gia đình đề cập 10 biện pháp ngăn chặn hành vi bạo lực gia đình và bảo vệ, hỗ trợ nạn nhân, trong đó có “Cấm tiếp xúc”. Đây là biện pháp cấm người có hành vi bạo lực gia đình đến gần nạn nhân, hoặc sử dụng phương tiện, công cụ để thực hiện hành vi bạo lực.
Việc cấm tiếp xúc có thể được chủ tịch UBND cấp xã hoặc tòa án quyết định nếu có đề nghị của nạn nhân, người giám hộ, của cơ quan tổ chức có thẩm quyền, hoặc khi xét thấy hành vi bạo lực gia đình đe dọa tính mạng của nạn nhân. Lệnh sẽ kéo dài 3-4 ngày và chấm dứt khi thấy không còn cần thiết, hoặc theo yêu cầu của nạn nhân, người giám hộ.
Công an xã phải phân công người giám sát ngay trong vòng một giờ
Luật quy định, khi nhận được quyết định cấm tiếp xúc, công an cấp xã phải chủ trì, phối hợp với trưởng thôn, tổ trưởng tổ dân phố và tổ chức có liên quan ở cơ sở để giám sát và phân công người giám sát.
Hướng dẫn việc này, Thông tư 66 quy định ngay sau khi nhận được Quyết định cấm tiếp xúc từ UBND xã hoặc tòa án, trưởng công an xã trong thời hạn một giờ phải ban hành ngay quyết định phân công người giám sát và kế hoạch giám sát việc thực hiện quyết định cấm tiếp xúc. Trong các lần dự thảo trước đó từng đề xuất 6 giờ đến 3 ngày, nhưng tại thông tư chính thức đã rút xuống chỉ một giờ, đảm bảo kịp thời bảo vệ, hỗ trợ nạn nhân.
Trưởng công an xã cũng phải phân công ngay người thực hiện việc giám sát bằng hình thức nhanh nhất, liên hệ ngay với trưởng thôn, tổ trưởng dân phố, lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở phối hợp thực hiện việc giám sát này.
Sau khi có quyết định phân công người giám sát, trong một giờ, công an cấp xã phải triệu tập đủ các thành phần sau để thông báo về việc thực hiện giám sát: người bị giám sát và người nhà; nạn nhân và người nhà; trưởng thôn, tổ trưởng dân phố; lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở tại nơi cư trú của người bị giám sát và nạn nhân; người giám sát.
Tại đây, công an xã sẽ phổ biến các thông tin như: nội dung quyết định cấm tiếp xúc; giới thiệu người giám sát và trách nhiệm của những cá nhân liên quan (người nhà, tổ trưởng dân phố…) trong công tác này.
Người được phân công giám sát việc thực hiện lệnh cấm tiếp xúc phải là người có uy tín trong cộng đồng dân cư, có đạo đức tốt, có điều kiện, có khả năng thực hiện nhiệm vụ với tinh thần tự nguyện, theo Thông tư.
Các lựa chọn có thể là tổ trưởng dân phố, trưởng thôn; thành viên tổ bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở; thành viên mặt trận Tổ quốc; hội viên, Ban chấp hành Hội phụ nữ cấp xã; thành viên Ban quản lý nhà chung cư, nhà tập thể; người có uy tín trong cộng đồng dân cư…
Người được phân công giám sát có thể áp dụng ngay biện pháp giám sát cấm tiếp xúc theo điều kiện, tình hình thực tế hiện có.
Quá trình giám sát, người được giao nhiệm vụ ngoài việc đảm bảo người có hành vi bạo lực không được đến gần nạn nhân, còn cần thông báo cho họ các quyền được giáo dục chính sách pháp luật các nội dung như: Nhận diện các hành vi bạo lực gia đình và trách nhiệm của người có hành vi bạo lực gia đình; Kỹ năng ứng xử, phòng ngừa, xử lý mâu thuẫn, tranh chấp trong gia đình; Kiến thức và kỹ năng kiểm soát hành vi bạo lực gia đình; giải tỏa áp lực, căng thẳng…
Người không tuân thủ lệnh cấm tiếp xúc có thể bị xử lý hình sự
Đối với người có hành vi bạo lực gia đình bị áp lệnh cấm tiếp xúc, phải làm bản cam kết chấp hành nghiêm quyết định cấm tiếp xúc; thực hiện đầy đủ nghĩa vụ công dân; nghiêm túc sửa chữa sai phạm.
Họ cũng phải tham gia giáo dục, hỗ trợ chuyển đổi hành vi bạo lực gia đình và tham gia lao động công ích do UBND xã yêu cầu như trồng, chăm sóc cây xanh ở khu vực công cộng; sửa chữa, làm sạch đường làng, ngõ xóm, đường phố, ngõ phố, nhà văn hóa, nhà sinh hoạt cộng đồng hoặc công trình công cộng…
Trong thời gian giám sát, nếu họ vi phạm nghĩa vụ hoặc có dấu hiệu vi phạm pháp luật thì có thể bị trưởng công an xã yêu cầu trình diện, tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật, xử lý vi phạm hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự, nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường theo quy định của pháp luật.
Ngoài ra, gia đình của người bị giám sát cũng có trách nhiệm cùng phối hợp động viên, khuyến khích, có biện pháp quản lý, giáo dục, giúp đỡ người bị giám sát chấp hành pháp luật, thực hiện nghĩa vụ, làm cam kết sửa chữa sai phạm.
Đối với nạn nhân, Luật Phòng chống bạo lực gia đình quy định họ được bố trí nơi tạm lánh, do Chủ tịch UBND cấp xã quyết định hoặc do cơ quan, tổ chức, cá nhân tự nguyện hỗ trợ. Các nạn nhân cũng sẽ được hỗ trợ nhu cầu thiết yếu theo quy định của pháp luật về trợ giúp xã hội.
Báo cáo năm của Bộ Lao động Thương binh và Xã hội cho thấy năm 2023, Việt Nam có hơn 3.100 hộ xảy ra bạo lực gia đình với hơn 3.200 vụ (năm 2002 hơn 4.400 vụ). Trong đó, bạo lực thân thể xảy ra nhiều nhất với 1.520 vụ, tiếp đến là bạo lực tinh thần 1.400 vụ, bạo lực kinh tế 230 vụ và bạo lực tình dục 110 vụ.
Trong gần 3.200 nạn nhân của bạo lực gia đình thì nữ 2.600, nam 565 (chiếm 17,7%). So với 2022, số vụ và số nạn nhân của bạo lực gia đình đều giảm, song tỷ lệ nạn nhân là nam giới tăng. Gần 3.000 người có hành vi bạo lực gia đình đã bị góp ý, phê bình, xử phạt hành chính và 129 người bị xử lý hình sự.
Phần lớn người bị bạo lực chỉ đi báo cáo và tìm sự hỗ trợ của nhà chức trách khi vụ việc nghiêm trọng, bạo lực xảy ra trong thời gian dài hoặc có thể dẫn đến chấm dứt hôn nhân. Thực trạng này gây khó khăn cho việc thống kê số liệu cũng như triển khai các giải pháp can thiệp và ứng phó với bạo lực.
Do đó, theo Bộ Công an, để bảo đảm biện pháp cấm tiếp xúc được thực hiện có hiệu quả, việc giám sát đóng vai trò rất quan trọng, góp phần ngăn chặn hành vi bạo lực gia đình tái diễn; bảo vệ trực tiếp tính mạng, sức khỏe của nạn nhân; bảo đảm thực thi nghiêm minh pháp luật và góp phần xây dựng môi trường gia đình an toàn, lành mạnh.
Việc thực hiện hiệu quả công tác giám sát sẽ góp phần đẩy lùi bạo lực gia đình, xây dựng xã hội văn minh, an toàn.
Trên thế giới, Mỹ là nước được biết đến là nước áp dụng lệnh cấm tiếp xúc một cách rất phổ biến, tỷ lệ trung bình 7,7 lệnh/1000 người trưởng thành. Dù các luật khác có thay đổi theo bang nhưng riêng với lệnh cấm tiếp xúc, chính quyền các bang luôn dành nhiều ưu tiên.
Theo đó, tất cả các bang, lãnh thổ và bộ lạc bản địa đều buộc phải công nhận và thực thi lệnh bảo vệ (protection order) được ban hành hợp pháp ở một bang khác. Điều này có nghĩa: nếu một người phụ nữ xin được lệnh bảo vệ chống lại chồng cũ ở California thì khi cô ấy chuyển sang sống ở Texas, cảnh sát Texas phải coi lệnh đó có giá trị như lệnh do chính tòa án Texas ban hành.
Nhờ nguyên tắc “Full Faith and Credit” (tôn trọng và công nhận hiệu lực pháp lý giữa các bang) nạn nhân không cần xin lại lệnh mới khi di chuyển, sinh sống ở bang khác. Điều này giúp bảo vệ an toàn một cách liên tục, tránh “lỗ hổng pháp lý” do khác biệt pháp luật giữa các bang.
Các lệnh cấm được phân cấp từ khẩn cấp (tới 10 ngày), tạm thời (tới 30 ngày) hoặc dài hạn, có thể lên tới 2 năm hoặc 5 năm, tùy bang, thậm chí vô thời hạn như Nevada, New Hampshire, New Jersey.
Một lệnh cấm ở Mỹ thường quy định rất chi tiết, có thể bao gồm: Cấm tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp (gọi điện, nhắn tin, email, mạng xã hội); Cấm đến gần nạn nhân trong một khoảng cách cụ thể (100-200 m); Cấm đến nơi làm việc, trường học, nhà của nạn nhân; Buộc nộp lại vũ khí, súng cho cảnh sát; Yêu cầu người bị lệnh phải rời khỏi nhà chung (kể cả đứng tên chung trên hợp đồng thuê nhà hoặc sổ đỏ)…
Tại Nhật Bản, người có hành vi bạo hành còn có thể bị cấm tiếp xúc với người thân của nạn nhân. Lệnh không chỉ áp dụng cho những cặp vợ chồng mà còn cho các cặp đôi quan hệ chung sống dù chưa làm đám cưới và những người đã ly hôn.
Thời hạn bảo vệ, cấm tiếp xúc có thể kéo dài 6-12 tháng. Từ tháng 4/2024, hình phạt cho vi phạm mới tăng gấp đôi, lên đến 2 năm tù hoặc phạt tiền đến 2 triệu yên (trước đây là một năm tù hoặc một triệu yên, tương đương 180 triệu đồng).
Hải Thư