Bốn tỉnh miền Bắc ‘chìm’ trong lũ lịch sử

Hôm qua, bốn tỉnh trọng điểm mưa lũ sau bão Matmo gồm Thái Nguyên, Cao Bằng, Bắc Ninh, Lạng Sơn hầu như không mưa, trời nắng. Lũ các sông tiếp tục lên, hoặc đang ở mức cao do mưa lớn hai ngày trước đó. Mưa lũ đã làm 8 người chết và 5 người mất tích, 7 người bị thương. Gần 17.000 ngôi nhà bị ngập, trong đó Thái Nguyên gần 5.100, Cao Bằng gần 7.300; Lạng Sơn 3.000…; 1.600 nhà bị cô lập chủ yếu ở Lạng Sơn và Thái Nguyên.

Tại Thái Nguyên, lũ sông Cầu tại trạm Gia Bảy đạt đỉnh lúc 3h sáng qua ở mức 29,9 m, vượt lũ lịch sử năm 2024 tới 1,09 m. Mưa lũ khiến 33/92 xã phường chìm trong lũ sâu 1-2 m. Các phường Phan Đình Phùng, Gia Sàng nước tràn gần hết tầng một, người dân phải sinh hoạt trên tầng hai. Điện mất diện rộng khiến một số khu dân cư mất sóng, điện thoại hết pin, gián đoạn liên lạc với bên ngoài.

Đêm tối, nước lại dâng cao khiến nhiều gia đình thức trắng canh lũ. Anh Lê Duy Khắc ở trung tâm tỉnh Thái Nguyên, cho biết nước sông Cầu tràn vào đêm mùng 7 rạng sáng 8/10 khiến lụt dâng cao hơn một mét so với trưa cùng ngày. “Sau bão Yagi năm 2024, nhà họ hàng ở khu vực cao không ngập, còn năm nay nước đã tràn qua nhà hơn một mét”, người đàn ông 38 tuổi cho hay.

Lúc 19h hôm qua, lũ sông Cầu tại trạm Gia Bảy giảm còn 28,89 m. Lũ ở phường Quyết Thắng rút dần, song phần lớn vẫn ngập sâu. Cơ quan khí tượng cảnh báo Thái Nguyên còn ngập diện rộng 2-3 ngày tới. Nguy cơ sạt lở đất đá “diễn biến hết sức phức tạp do đất đá đã bão hòa nước”, đe dọa tính mạng người dân, công trình hạ tầng, diện tích hoa màu.

Tại Bắc Ninh – tỉnh nằm ở hạ lưu sông Cầu, nước lũ dâng nhanh, dự kiến đạt đỉnh vào sáng 9/10. Trong 12 giờ tới, lũ sông Cầu tại Đáp Cầu có thể đạt đỉnh trên báo động ba 1,1 m; lũ sông Thương tại Cầu Sơn trên báo động ba 2,45 m; tại trạm Phủ Lạng Thương trên mức lũ lịch sử năm 1986 khoảng 0,23 m.

Xã miền núi Yên Thế trải qua trận lụt nhiều năm mới gặp một lần. Anh Thân Văn Kiên, tiểu thương bán hàng ở trung tâm xã, kể mưa dồn dập sáng 7/10 khiến nước dâng nhanh, tràn vào trụ sở một số cơ quan, trường mầm non sâu hơn một mét. Nhiều người rời công sở, nơi làm việc không tìm được đường về nhà. Cửa hàng của Kiên nằm trên con dốc, nước lụt mấp mé cầu thang.

Chiều 8/10, nước lũ đã rút khỏi trung tâm xã Yên Thế. Những nơi thấp hơn như Đồng Tiến, Đồng Tâm nước vẫn ngập gần tới nóc nhà. Trời nắng song lụt rút chậm, đường liên xã bị nước lũ cuốn đứt đôi khiến giao thông chia cắt. Các đoàn cứu trợ vẫn đang tìm đường tiếp cận khu dân cư bị lũ cô lập.

“Các cụ kể từng trải qua lụt lịch sử năm 1971 cũng không ngập nặng như năm nay”, anh Kiên nói.

Lũ lên nhanh gây áp lực cho hệ thống đê điều dọc sông Cầu, sông Thương. Báo cáo của Sở Nông nghiệp và Môi trường Bắc Ninh ghi nhận tuyến đê hữu Thương tại xã Phúc Hoà bị nước lũ tràn qua ba vị trí với chiều dài 850 m. Chính quyền đã xử lý chống tràn bằng đất và bao tải. Tuyến đê hữu Cầu một số vị trí bị rò rỉ mái đê, thẩm lậu đang được theo dõi. Tuyến đê bao thôn Ngoài, thôn Đụn xã Tiên Lục bị tràn, vỡ hai đoạn khoảng 70 m, chính quyền đã di dời 580 hộ dân.

Sở Nông nghiệp và Môi trường Bắc Ninh đề nghị xã, phường trên tuyến sông Cầu, sông Thương phối hợp với lực lượng quản lý đê rà soát điểm đê thấp, trũng cục bộ, chủ động đắp cao ngăn lũ tràn. Địa phương tổ chức tuần tra, canh gác bảo vệ đê, kịp thời xử lý đùn sủi, sạt lở; chủ động hiệp đồng với quân đội, công an đảm bảo an toàn tuyệt đối các tuyến đê từ cấp III đến cấp I.

Tới 20h hôm qua, Bắc Ninh ghi nhận 3 người chết vì mưa lũ, gần 10.200 hộ dân phải di dời đến nơi an toàn; 50 m đê bị vỡ; 162 m đê sạt lở và 1.680 m đê phải đắp bờ chống tràn.

Lạng Sơn hai ngày qua mưa 180-280 mm. Lũ sông Bắc Khê được cho là “lớn nhất từ trước đến nay”, khiến đập thủy điện Bắc Khê 1, xã Tân Tiến dung tích 4,7 triệu m3, công suất 2,4 MW bị vỡ. Địa phương kịp sơ tán, di dời hơn 800 hộ dân tới vùng an toàn trước khi xảy ra sự cố.

Nằm cách thủy điện Bắc Khê 1 hơn 10 km, xã Thất Khê ngập 2-3 m do nước thủy điện tràn về cộng mưa lớn liên tục, lũ dâng nhanh. Các khu dân cư bị chia cắt, đời sống người dân đảo lộn. Ngoài Thất Khê, ngập lụt còn diễn ra tại các xã Yên Bình, Vân Nham, Hữu Lũng, Tuấn Sơn, Cai Kinh, Tràng Định, Quốc Việt.

Lúc 19h hôm qua, lũ sông Trung tại trạm Hữu Lũng lên 24,15 m, vẫn trên mức lịch sử năm 1986 là 1,61 m. Mưa lũ làm gần 2.200 nhà ngập, 2.600 nhà bị cô lập; 38.200 khách hàng mất điện, mạng viễn thông gián đoạn.

Bốn chuyến trực thăng của Trung đoàn 916, Quân chủng Phòng không Không quân cất cánh từ Hà Nội chuyển gần 9 tấn hàng tới các xã Yên Bình, Vân Nham, Hữu Lũng và Tuấn Sơn, nơi đang có hàng nghìn hộ dân bị nước lũ bao vây.

Người dân Cao Bằng một tuần qua hai lần chạy lụt. Mưa trong 24 giờ phổ biến 100-200 mm làm xuất hiện lũ trên sông Bằng, sông Hiến, tràn vào nhà dân các phường Thục Phán, Tân Giang… Tuyến phố Kim Đồng, phố đi bộ ven sông Bằng, Chợ Xanh ngập sâu hơn một mét.

Anh Triệu Kim Cương, nhà ở phố Nước Giáp, phường Hợp Giang cũ, cho biết một tuần qua đã hai lần chạy lụt vào đêm 30/9 và sáng 7/10, “khủng khiếp hơn cả trận lụt năm 1986”. Nước tràn vào nhà hơn một mét trong buổi sáng khiến gia đình chỉ kịp di tản được ít đồ đạc. Gần nửa đêm nước vẫn lên, chảy xiết. Trên phố, sóng nước đánh ào ạt, trong nhà nước dâng gần tới trần, người dân trắng đêm canh lũ. Đến trưa 8/10, nước mới rút chậm.

Mưa lũ khiến gần 7.300 ngôi nhà bị ảnh hưởng, trên 5.000 hecta lúa và hoa màu ngập úng, một số đoạn quốc lộ, tỉnh lộ sạt lở ách tắc giao thông.

Hoàng Phương