Bộ trưởng Xây dựng Trần Hồng Minh yêu cầu các đơn vị nghiên cứu vật liệu thay thế cát xây dựng, có biện pháp rút ngắn thời gian chờ lún cho cao tốc.
Tại hội nghị triển khai Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị về thúc đẩy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số ngày 8/9 ở Hà Nội, Bộ trưởng Xây dựng Trần Hồng Minh giao các Vụ, Cục chuyên ngành và đơn vị chuyên môn triển khai đề tài nghiên cứu ứng dụng để giải bài toán lớn trong ngành.
Cụ thể, Viện Vật liệu xây dựng, Viện Khoa học công nghệ Giao thông Vận tải được giao nghiên cứu các giải pháp để phát triển vật liệu thay thế cát xây dựng, cát san lấp công trình và làm móng đường bộ cao tốc, nhằm giải quyết bài toán khan hiếm vật liệu xây dựng tại nhiều công trình, gây chậm tiến độ dự án.
Bộ trưởng giao Viện Khoa học công nghệ Giao thông Vận tải, Trường Đại học Giao thông Vận tải nghiên cứu giải pháp sử dụng vật liệu tái chế, vật liệu mới để rút ngắn thời gian chờ lún, đẩy nhanh tiến độ thi công dự án cao tốc.
Theo Bộ Tài nguyên và Môi trường (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường), trữ lượng cát tự nhiên (cát sông) dùng để san lấp của đồng bằng sông Cửu Long khoảng 37 triệu m3. Trong khi đó, riêng về hạ tầng giao thông, 6 tuyến cao tốc triển khai giai đoạn 2022-2025 ở khu vực này cần gần 50 triệu m3 cát. Ngoài ra, các dự án giao thông cấp tỉnh cần khoảng 36 triệu m3 cát.
Tại nhiều dự án giao thông ở miền Bắc và Trung, nguồn cát tự nhiên đang bị đẩy giá cao do khan hiếm hơn so với ba năm trước. Trong tương lai, cát tự nhiên sẽ ít dần do cát từ thượng nguồn đổ về ít, không đủ bù đắp lượng cát được khai thác. Nếu đào cát ồ ạt sẽ làm cho đáy sông ngày càng sâu thêm, nguy cơ sạt lở lớn.
Cao tốc Cần Thơ – Cà Mau có một số thời điểm thiếu cát đắp nền. Ảnh: Huy Phong
Tại hội nghị hôm nay, các viện, trường đại học còn được giao nghiên cứu giải pháp để phát triển đô thị thông minh, hệ thống giao thông thông minh; ứng dụng mô hình BIM và trí tuệ nhân tạo (AI) để khảo sát, thiết kế và vận hành công trình xây dựng; nghiên cứu chuyển giao công nghệ đường sắt tốc độ cao, đường sắt đô thị.
Cục Đường bộ Việt Nam được giao chủ trì, cùng với các Tập đoàn Viettel và VNP xây dựng kế hoạch tổng thể ứng dụng hệ thống quản lý giao thông thông minh trên toàn quốc, hoàn thành trong quý I/2026; xây dựng kế hoạch tổng thể chuyển đổi số trong hoạt động quản lý xây dựng, hoàn thành trong tháng 12.
Giai đoạn 2021-2025, ngành xây dựng, giao thông đã tập trung vào hai nhóm nhiệm vụ then chốt: Cung cấp dịch vụ công trực tuyến và xây dựng cơ sở dữ liệu. Bộ Xây dựng nằm trong nhóm ba bộ, ngành dẫn đầu, đặc biệt vươn lên vị trí số một cung cấp dịch vụ công trong hai năm 2023-2024.
Tuy nhiên, theo Bộ trưởng Trần Hồng Minh, ngành xây dựng đang đối mặt các thách thức như một số đơn vị vẫn vận hành dây chuyền, thiết bị lạc hậu với hiệu suất thấp, quy mô nhỏ. Việc khai thác và sử dụng tài nguyên khoáng sản thiên nhiên chưa hiệu quả, còn tình trạng lãng phí và phụ thuộc nhiều vào nguyên liệu truyền thống. Cùng với đó là tác động môi trường từ hoạt động xây dựng của một số đơn vị, nhà máy còn lớn, phương tiện giao thông có lượng phát thải bụi, tiếng ồn và khí thải chưa đạt chuẩn.
Trong khi đó, sự liên kết giữa viện nghiên cứu, trường đại học và doanh nghiệp còn lỏng lẻo, thiếu cơ chế phối hợp hiệu quả để thương mại hóa kết quả nghiên cứu. Thị trường khoa học và công nghệ phát triển chậm, giao dịch mua bán công nghệ còn ít, chưa trở thành động lực quan trọng thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong ngành.
“Muốn nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và hội nhập sâu rộng, chúng ta phải lấy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số làm nền tảng”, Bộ trưởng khẳng định.
Đoàn Loan