Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng, nhiều dự án có tiền nhưng không giải ngân được, phải trả lại vốn vay là điều đáng tiếc khi ngân sách hạn chế.
Thông tin trên được ông Nguyễn Văn Thắng, Bộ trưởng Tài chính nêu tại thảo luận ở hội trường về luật Quản lý nợ công sửa đổi, sáng 18/11.
Bộ trưởng Tài Chính Nguyễn Văn Thắng nhìn nhận còn tồn tại tình trạng nhiều dự án có tiền nhưng không giải ngân được vì khâu thực hiện của địa phương bị chậm trễ, bên cạnh điểm nghẽn thể chế.
Theo Bộ trưởng, trước đây thủ tục vay vốn ODA cần qua nhiều bước phê duyệt. Ví dụ, một khoản vay phải qua xem xét của Bộ Tài Chính, Kế hoạch và Đầu tư (trước hợp nhất), Ngân hàng Nhà nước, và quy trình xét duyệt ở địa phương cũng rườm rà tương tự.
Việc này khiến các nhà tài trợ vốn lớn như World Bank, ADB bức xúc, bởi bình quân các khoản vay của họ tại các thị trường trên thế giới khoảng 12-15 tháng. “Họ nói cho vay cả thế giới, nhưng chưa thấy nơi nào như Việt Nam”, ông kể.
Bộ trưởng Tài Chính Nguyễn Văn Thắng phát biểu tại phiên thảo luận, sáng 18/11. Ảnh: Media Quốc hội
Ông Thắng cho biết Thủ tướng đã nhiều lần chỉ đạo các cơ quan rà soát tất cả vấn đề liên quan đến thủ tục, đàm phán và giải ngân vốn ODA. Do đó, Bộ Tài chính đã trình các cấp có thẩm quyền sửa đổi những vấn đề liên quan tới thủ tục, tài chính nhằm giúp một khoản vay ODA được phê duyệt, giải ngân trong 12-15 tháng, tức là tương tự các nước.
“Đây là nỗ lực rất lớn của Chính phủ, Bộ Tài chính đảm bảo các khoản vay có sự cải thiện”, ông Thắng chia sẻ.
Theo số liệu của Bộ Tài chính tính đến giữa tháng 10, tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công thuộc nguồn vốn nước ngoài đạt gần 18,7%, tương đương 4.373 tỷ đồng. Ước đến hết tháng 10, tỷ lệ này khoảng 20% kế hoạch – thấp hơn nhiều so với cùng kỳ (30,6% năm 2024 và mức 38,1% của 2023).
Trong số 108 dự án, tiểu dự án được giao kế hoạch vốn, mới có 72 dự án đã giải ngân. Còn 36 dự án chưa giải ngân, trong đó 12 dự án chưa có hiệu lực hoặc chưa ký hiệp định vay. Một số dự án mới ký thỏa thuận vay nhưng chưa hoàn tất thủ tục pháp lý.
Trước đó, khi thảo luận, tình trạng chậm giải ngân vốn vay ưu đãi (ODA) là một trong những vấn đề được các đại biểu Quốc hội quan tâm. Theo ông Nguyễn Tâm Hùng, Ủy viên kiêm nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại, nhiều địa phương đề xuất dự án vay ODA nhưng không đủ năng lực quản lý dẫn tới chậm giải ngân, đội vốn, kéo dài thời gian thực hiện.
Ông Nguyễn Tâm Hùng, Ủy viên kiêm nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại phát biểu tại phiên thảo luận, sáng 18/11. Ảnh: Media Quốc hội
Tương tự, Phó chủ tịch Liên đoàn Lao động TP HCM Phạm Trọng Nhân cũng nhận định việc giám sát hiệu quả vốn vay của nhiều địa phương còn yếu.
Ông Nguyễn Văn Thân, Chủ tịch Hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa đặt vấn đề tại sao “năm nào Thủ tướng cũng phải kêu gọi giải ngân vốn đầu tư công”. Theo ông, về logic trước khi đưa ra kế hoạch giải ngân trong năm, các dự án đã phải có phương án.
Theo số liệu của Bộ Tài chính, tính tới cuối tháng 10, giải ngân vốn đầu tư công mới đạt 51,7% kế hoạch, tức là hơn 400.000 tỷ đồng vẫn đang chờ được khơi thông trong hai tháng cuối năm. “Không hoàn thành giải ngân vốn đầu tư công khiến đọng vốn, tăng lãi suất, gây lãng phí”, ông Thân nói và đề nghị phải xác định rõ trách nhiệm của từng cơ quan, đơn vị khi để chậm giải ngân vốn công.
Ông Nguyễn Tâm Hùng cũng cho rằng dự thảo luật cần bổ sung yêu cầu đánh giá “đủ năng lực quản trị dự án” của các cơ quan đề xuất vay vốn ODA, đặc biệt là UBND cấp tỉnh và doanh nghiệp nhà nước. Theo ông, việc này sẽ giúp sàng lọc dự án, bảo đảm hiệu quả sử dụng vốn vay và hạn chế rủi ro nợ công.
Tại phiên thảo luận, một số đại biểu cũng đề nghị Chính phủ công khai các khoản vay về sử dụng vốn, nghĩa vụ trả nợ, lãi.. để cơ quan giám sát theo dõi. Phó trưởng đoàn đại biểu TP Cần Thơ Tô Ái Vang kiến nghị tăng vai trò của Kiểm toán Nhà nước và cơ quan thuộc Quốc hội trong kiểm toán, giám sát việc trả nợ, bảo đảm tuân thủ nguyên tắc bình đẳng giữa các chủ nợ.
Hiện chưa có quy định riêng về hệ thống thông tin, dữ liệu, số liệu về nợ công được chia sẻ giữa các cấp ngành, địa phương. Vì thế, bà Phạm Thị Thanh Mai – Phó trưởng đoàn đại biểu TP Hà Nội đề xuất bổ sung quy định về liên thông dữ liệu nợ công tại dự thảo luật. Việc này, theo bà, có thể giao Bộ Tài chính đảm trách, nhằm tránh cách tính toán, đối chiếu nợ giữa các đơn vị, địa phương được thực hiện thủ công như hiện nay.
Anh Tú