Nửa đầu năm, giải ngân vốn đầu tư công cao hơn cùng kỳ năm ngoái cả về giá trị và tỷ lệ, song để đạt mục tiêu 100% kế hoạch là thách thức rất lớn, theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng.
Tại hội nghị về thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công ngày 22/6, Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết đến 20/6, các bộ ngành địa phương đã phân bổ, giao kế hoạch đầu tư công năm đạt 818.600 tỷ đồng, bằng 99,1% kế hoạch Thủ tướng giao. Giải ngân ước đến 30/6 đạt khoảng 264.800 tỷ đồng (32,06%), cao hơn năm 2024 cả về giá trị và tỷ lệ.
Trong đó, giải ngân vốn ngân sách Trung ương khoảng 88.500 tỷ đồng (25,27% kế hoạch), thấp hơn cùng kỳ năm ngoái. Còn giải ngân vốn ngân sách địa phương là khoảng 176.300 tỷ đồng, đạt 37,06% kế hoạch Thủ tướng giao, cao hơn cùng kỳ năm 2024.
Tuy nhiên, Bộ trưởng thừa nhận để đạt mục tiêu giải ngân 100% kế hoạch là “thách thức rất lớn”. Đến tháng 6, chỉ có 8 bộ, cơ quan trung ương và 37 địa phương có tỷ lệ giải ngân trên mức bình quân chung của cả nước. Còn lại 58 bộ, cơ quan trung ương và địa phương có tỷ lệ giải ngân dưới mức bình quân chung của cả nước.
Ông Thắng chỉ ra một số nguyên nhân như nguồn cung vật liệu xây dựng gặp khó, giá tăng cao. Năng lực của chủ đầu tư, nhà thầu, quản lý dự án của một số chủ đầu tư còn hạn chế. Một số nhà thầu năng lực yếu kém, chậm thi công, bị chấm dứt hợp đồng (6 địa phương báo cáo).
Trong khi đó, 11 bộ, địa phương báo cáo nguyên nhân do tác động của việc sắp xếp tinh gọn bộ máy, tạm dừng khởi công mới dự án, điều chỉnh dự án do sắp xếp bộ máy. Ngoài ra, các nguyên nhân khác liên quan tới giải phóng mặt bằng, nhân lực, điện, đơn giá, định mức, quy hoạch, xác định địa giới, sắp xếp đơn vị hành chính, vốn ODA, nguồn thu ngân sách địa phương.
Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng báo cáo tại hội nghị về đầu tư công, ngày 22/6. Ảnh: VGP
Cụ thể hơn, Bộ trưởng Xây dựng Trần Hồng Minh chỉ ra rằng, việc giải ngân vốn đầu tư công tại một số địa phương có tình trạng “nhanh nhưng thực tế chưa chắc nhanh”. Cụ thể, sau khi ký hợp đồng, nhiều địa phương tạm ứng ngay 20% vốn, khiến tỷ lệ giải ngân tháng đầu rất cao, nhưng tháng sau không có khối lượng thực hiện, dẫn đến tỷ lệ giải ngân giảm mạnh. Ví dụ, các dự án của Bộ Xây dựng, trong 2-3 năm trước giải ngân đạt 40-50% nhưng năm nay cơ bản khối lượng giảm nên tỷ lệ giải ngân chậm.
Nguyên nhân nữa, theo ông Minh, việc thi công theo giai đoạn, trong đó giai đoạn đầu khối lượng tập trung được làm trước, nhưng đến mùa mưa, các khối lượng nhỏ lẻ, rải rác khiến tiến độ bị chậm, giải ngân cũng chậm.
Bộ Nông nghiệp và Môi trường được giao 22.000 tỷ đồng kế hoạch vốn. Tính đến nay, tỷ lệ giải ngân cao hơn trung bình cả nước nhưng cũng chỉ đạt 32,8%. Bộ trưởng Đỗ Đức Duy giải thích Bộ là chủ đầu tư, địa phương chịu trách nhiệm giải phóng mặt bằng nhưng một số nới thay đổi cấp quản lý (từ huyện về xã), dẫn đến lúng túng trong quá trình triển khai.
Với Hà Nội, kế hoạch vốn 2025 là 87.130 tỷ đồng và đã phân bổ hết 100% nhưng lũy kế giải ngân đến 20/6 mới đạt 31%. Phó chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Mạnh Quyền cho biết thành phố vướng mắc lớn nhất vẫn là công tác giải phóng mặt bằng, nhất là việc xác định nguồn gốc đất, giá đất. Các dự án ODA gặp khó khăn do thời gian đàm phán, ký kết, điều chỉnh hiệp định vay kéo dài, thường từ 12-18 tháng.
Năm nay, Thủ tướng giao kế hoạch đầu tư vốn ngân sách nhà nước cho các bộ ngành, địa phương gần 829.400 tỷ đồng, bằng 100% kế hoạch vốn được Quốc hội phân bổ. Chính phủ cũng đạt mục tiêu tăng trưởng ít nhất 8% trong năm nay, do đó Thủ tướng yêu cầu các bộ ngành, địa phương phải giải ngân toàn bộ vốn đầu tư công được giao, cao hơn so với mục tiêu trước đây (95%).
Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu rõ, đầu tư công góp phần quan trọng thúc đẩy tăng trưởng, ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế. Việc này cũng tạo nền tảng phát triển kết cấu hạ tầng, kích hoạt đầu tư toàn xã hội, thu hút tư nhân và dòng vốn FDI.
“Đây là một trong các động lực tăng trưởng quan trọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, sản xuất, kinh doanh, tạo công ăn việc làm, sinh kế cho người dân”, ông nói.
Thủ tướng Phạm Minh Chính chỉ đạo tại hội nghị, ngày 22/6. Ảnh: VGP
Để đạt mục tiêu, Bộ Tài chính kiến nghị các bộ, địa phương thực hiện nghiêm chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng, tập trung đẩy mạnh giải ngân dự án trọng điểm, giao chỉ tiêu hàng tháng đến từng chủ đầu tư, coi đây là cơ sở để đánh giá được hoàn thành nhiệm vụ cuối năm.
Người đứng đầu bộ, ngành, địa phương phải đề cao trách nhiệm, sát sao cụ thể, nắm chắc tình hình, trực tiếp chỉ đạo tháo gỡ. Các địa phương phải có biện pháp kiểm soát giá và chất lượng nguyên vật liệu xây dựng, tăng thanh tra, xử nghiêm vi phạm, nhất là việc giao mỏ nguyên vật liệu không đúng đối tượng, thẩm quyền và hành vi đầu cơ nâng giá.
Cùng với đó, nhà điều hành cần siết kỷ luật, tăng kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm, kiểm soát chặt hiệu quả sử dụng vốn đầu tư, phòng chống tham nhũng, xây dựng đội ngũ nhân lực chất lượng cao quản lý vốn đầu tư công.
Ở góc độ địa phương, Phó chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Mạnh Quyền kiến nghị Chính phủ cho phép cơ chế thanh toán linh hoạt, có quy hoạch và định hướng cung cấp các mỏ đá, vật liệu cung cấp cho các dự án trọng điểm trong tầm 5-10 năm nhằm bảo đảm nguồn cung, giá cả.
TP HCM được giao nguồn vốn lớn, chiếm khoảng 10% cả nước. Tỷ lệ giải ngân hiện đạt 19,4% và dự kiến đạt 27,1% vào cuối tháng 6. Phó chủ tịch UBND TP HCM Bùi Xuân Cường nói đây là kết quả tích cực so với các năm trước.
Để thúc đẩy giải ngân hơn nữa, thành phố kiến nghị Chính phủ sớm ban hành quyết định cho phép dừng hiệp định vay vốn từ ngân hàng KFW (Đức) với dự án tuyến Metro số 2 (Bến Thành – Tham Lương) và chuyển sang sử dụng toàn bộ ngân sách thành phố. Điều này sẽ giúp TP HCM chủ động trong việc giải ngân và triển khai thi công.
Hà Giang là một trong 37 địa phương có tỷ lệ giải ngân cao hơn mặt bằng chung của cả nước, dự kiến đạt 48% đến cuối tháng 6. Chủ tịch UBND tỉnh Phan Huy Ngọc kiến nghị Chính phủ điều chỉnh kế hoạch vốn ngân sách Trung ương trong năm 2025 để có đủ cơ sở phân bổ hết kế hoạch vốn Trung ương giao.
Kết luận hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu các bộ ngành, địa phương đôn đốc việc phân bổ, giải ngân vốn đầu tư công để “quyết tâm giải ngân đạt 100% kế hoạch Thủ tướng giao”. Người đứng đầu các bộ ngành, địa phương chỉ đạo với tinh thần “chỉ bàn làm, không bàn lùi”, thường xuyên rà soát, đôn đốc, kịp thời tháo gỡ từng dự án, nhất là các dự án trọng điểm. Ông lưu ý các cơ quan phải cá thể hóa trách nhiệm đến từng cá nhân, coi kết quả giải ngân là một trong những căn cứ quan trọng để đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ hàng năm của tổ chức, cá nhân.
Thủ tướng nói công tác giải phóng mặt bằng phải quyết liệt hơn, huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc. Trong thực hiện chính quyền 2 cấp và sáp nhập tỉnh thành, các địa phương cần sớm hoàn tất hồ sơ, thủ tục điều chỉnh hoặc thống nhất kế hoạch, bảo đảm không ách tắc trong luồng giải ngân.
Bộ Xây dựng, Nông nghiệp và Môi trường, UBND các tỉnh, thành phố được giao tập trung tháo gỡ, bảo đảm nguồn cung vật liệu xây dựng thông thường (cát, đất đắp nền) cho các dự án. Cùng với đó, 7 Tổ công tác của Thủ tướng và 26 Đoàn công tác của Thành viên Chính phủ tiếp tục được duy trì để kiểm tra, đôn đốc, tháo gỡ, đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công.
Phương Dung