Bộ Tài chính cho rằng mức giảm trừ gia cảnh theo mặt bằng chung của xã hội, không phân biệt thu nhập, nhu cầu tiêu dùng hay địa bàn sống.
Tại hồ sơ thẩm định dự án luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) gửi Bộ Tư pháp, Bộ Tài chính cho biết cơ quan này nhận được các ý kiến cho rằng cần quy định giảm trừ gia cảnh theo lương tối thiểu vùng, hay mức ở đô thị, thành phố lớn phải cao hơn khu vực nông thôn, miền núi do chi phí đắt đỏ. Song, Bộ không đồng tình với ý kiến này.
Bởi, theo Bộ Tài chính, mức giảm trừ gia cảnh cho người nộp thuế, người phụ thuộc được quy định là mức cụ thể theo mặt bằng chung của xã hội, không phân biệt người có thu nhập cao – thấp, hay nhu cầu tiêu dùng, sống ở các địa bàn khác nhau.
“Các nước, gồm quốc gia phát triển và đang phát triển, chỉ quy định mức giảm trừ gia cảnh chung, áp dụng thống nhất, không phân biệt theo địa bàn và các bộ phận dân cư”, cơ quan soạn thảo dẫn chứng.
Bộ cũng cho rằng với người làm việc tại địa bàn khó khăn, dự luật quy định không tính vào thu nhập chịu thuế các khoản trợ cấp khu vực, chuyển vùng nhằm hỗ trợ và thu hút người lao động. Ngoài ra, cá nhân khó khăn do thiên tai, hỏa hoạn, tai nạn, bệnh hiểm nghèo thì pháp luật có quy định giảm thuế.
Công nhân sản xuất mì ăn liền tại Công ty cổ phần lương thực thực phẩm Colusa – Miliket, TP HCM, tháng 3/2025. Ảnh: Quỳnh Trần
Hiện mức giảm trừ gia cảnh là 11 triệu đồng và mỗi người phụ thuộc 4,4 triệu đồng một tháng. Mức này duy trì từ tháng 7/2020. Cá nhân được trừ các khoản bảo hiểm, giảm trừ gia cảnh, phụ cấp, trợ cấp… số còn lại mới là thu nhập tính thuế thu nhập cá nhân. Mức này sẽ được nhà chức trách tính toán thay đổi khi CPI tăng trên 20%.
Tại dự thảo lần này, mức giảm trừ cố định không được đưa vào luật. Thay vào đó, Bộ Tài chính đề xuất giao Chính phủ quy định mức giảm trừ gia cảnh để đảm bảo linh hoạt, chủ động điều chỉnh phù hợp với thực tiễn và yêu cầu phát triển kinh tế – xã hội trong từng thời kỳ.
Đồng thời, Bộ đề xuất bổ sung các khoản giảm trừ đặc thù khác trước khi tính thuế cho cá nhân người nộp thuế. Cụ thể, người nộp thuế được giảm trừ vào thu nhập trước khi tính thuế các khoản chi cho y tế, giáo dục – đào tạo của người nộp thuế và người phụ thuộc. Phạm vi, mức độ các khoản chi được giảm trừ sẽ được cân nhắc, tính toán phù hợp để không làm giảm vai trò của chính sách thuế thu nhập cá nhân dưới phương diện là một công cụ điều tiết thu nhập.
Sau giảm trừ gia cảnh và chi phí tính thuế khác, người nộp sẽ chịu các mức thuế suất theo bậc lũy tiến. Tại dự luật, Bộ Tài chính trình Chính phủ phương án rút biểu thuế bậc thang lũy tiến về còn 5 bậc. Theo đó, mức thuế tối thiểu 5% tương ứng với thu nhập tính thuế trong tháng là 10 triệu đồng. Thuế suất cao nhất vẫn là 35%, với thu nhập tính thuế trên 100 triệu, dù trước đó giới chuyên gia kiến nghị mức này chỉ nên tối đa 20-25%.
Cơ quan soạn thảo cho biết kinh nghiệm các nước cho thấy hầu hết pháp luật đều quy định về mức giảm trừ gia cảnh theo các hình thức khác nhau, nhưng thường gồm 3 khoản: giảm trừ chung cho cá nhân người nộp thuế, người phụ thuộc (con, vợ chồng, bố mẹ) và chi phí y tế, giáo dục…
Một số nước có khống chế số lượng người phụ thuộc được tính giảm trừ (Thái Lan, Indonesia, Malaysia…), song cũng có nhiều nước không khống chế (Mỹ, Anh). Cũng có nước không quy định riêng mức giảm trừ cho người phụ thuộc và cho cá nhân người nộp thuế mà đưa ra mức chung (Trung Quốc).
Quy mô của các khoản giảm trừ được các nước thiết kế chủ yếu dựa vào quan điểm từng quốc gia trong chính sách động viên về thuế thu nhập cá nhân và thường không dựa vào một công thức cụ thể nào.
Hầu hết các quốc gia đều xác định mức giảm trừ bản thân người nộp thuế ở mức tương đương từ 0,5-1,5 lần thu nhập bình quân đầu người. Nếu tính thêm giảm trừ cho người phụ thuộc, mức giảm trừ gia cảnh thường tương đương khoảng 1-2 lần thu nhập bình quân.
Thuế thu nhập cá nhân đem lại nguồn thu cao thứ 3 trong hệ thống thuế, sau VAT và thu nhập doanh nghiệp. Năm ngoái, tổng thu ngân sách Nhà nước lần đầu vượt 2 triệu tỷ đồng, trong đó thuế thu nhập cá nhân ước đạt 189.000 tỷ đồng, tăng 20% so với năm trước đó. Tỷ trọng loại thuế này chiếm hơn 9,3% trong tổng thu ngân sách, tăng từ mức 5,3% vào 2011.
Nhà điều hành nhìn nhận việc thực hiện chính sách thuế thu nhập cá nhân có vai trò rất quan trọng để triển khai chính sách phân phối lại, đảm bảo công bằng xã hội. Cùng với các nguồn thu khác, nguồn thu từ sắc thuế này được sử dụng để đáp ứng các nhu cầu chi cho đầu tư phát triển, an ninh quốc phòng, đảm bảo an sinh xã hội, xóa đói giảm nghèo.
“Do đó, việc áp thuế thu nhập cá nhân cần đảm bảo phù hợp với hoàn cảnh sống của người nộp thuế đặt trong bối cảnh kinh tế – xã hội, mức sống và thu nhập bình quân của người lao động”, Bộ Tài chính cho biết.
Dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) dự kiến trình Quốc hội xem xét, thông qua tại kỳ họp tháng 10.
Phương Dung