Dự Luật Viên chức sửa đổi do Bộ Nội vụ xây dựng hướng đến quản trị viên chức theo hiệu quả đầu ra, tạo cơ chế sàng lọc, đồng thời tăng tính tự chủ cho đơn vị sự nghiệp công lập.
Tại tờ trình xin ý kiến thành viên Chính phủ về dự án Luật Viên chức sửa đổi, Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết dự luật đổi mới toàn diện tuyển dụng, sử dụng, quản lý viên chức theo vị trí việc làm.
Việc này nhằm thể chế hóa chủ trương của Đảng về cơ cấu lại, nâng cao chất lượng đội ngũ viên chức; tạo cơ chế liên thông nguồn nhân lực giữa khu vực công và khu vực tư. Đồng thời, luật mới cũng nhằm thu hút, trọng dụng nguồn nhân lực chất lượng cao để nâng cao hiệu quả hoạt động của đơn vị sự nghiệp công lập gắn với cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm, phù hợp với đặc thù của ngành, lĩnh vực.
Theo dự thảo, việc tuyển dụng, quản lý, bố trí và sử dụng viên chức phải căn cứ vào yêu cầu của vị trí việc làm cũng như năng lực và hiệu quả thực hiện nhiệm vụ; bỏ quy định xét thăng hạng chức danh nghề nghiệp viên chức. Dự thảo cũng quy định áp dụng hình thức thi tuyển cạnh tranh, xét tuyển công khai, bình đẳng, đồng thời cho phép tiếp nhận trực tiếp nguồn nhân lực chất lượng cao. Các đơn vị sự nghiệp công lập được quyền chủ động lựa chọn phương thức tuyển dụng phù hợp với ngành, lĩnh vực hoạt động, hướng tới mô hình quản trị chuyên nghiệp, hiện đại.
Dự thảo xác định ba nhóm vị trí việc làm trong đơn vị sự nghiệp công lập, gồm: nhóm quản lý; nhóm chuyên môn, nghiệp vụ gắn với chức danh nghề nghiệp theo từng chuyên ngành; và nhóm hỗ trợ như tài chính, kế toán, tổ chức cán bộ, văn phòng.
Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà cho hay dự luật cũng đổi mới nguyên tắc và mục tiêu đánh giá viên chức. Cơ chế đánh giá mới cho phép sàng lọc viên chức ngay khi không đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, thay vì phải chờ hai năm liên tiếp như quy định hiện hành. Cách đánh giá này tạo cạnh tranh trong đội ngũ, buộc viên chức phải rèn luyện, nâng cao năng lực và ý thức trách nhiệm trong thực thi nhiệm vụ, từ đó nâng cao chất lượng cung cấp dịch vụ cho xã hội.
Người dân đến làm thủ tục hành chính tại Trung tâm phục vụ hành chính công TP Hà Nội. Ảnh: Giang Huy
Quyền của viên chức cũng được mở rộng. Viên chức được phép ký hợp đồng để thực hiện hoạt động nghề nghiệp tại các đơn vị ngoài công lập; được tham gia góp vốn, thành lập, điều hành hoặc làm việc tại doanh nghiệp do đơn vị sự nghiệp nơi mình công tác thành lập. Họ có thể tham gia thành lập doanh nghiệp nhằm thương mại hóa kết quả nghiên cứu và khai thác tài sản trí tuệ, sáng chế của tổ chức đó.
Liên thông nguồn nhân lực công – tư
Dự thảo bổ sung quy định về cơ chế liên thông nguồn lực giữa khu vực công và tư, với mục tiêu thu hút và trọng dụng nguồn nhân lực chất lượng cao cho khu vực công.
Theo đó, dự luật cho phép tiếp nhận làm viên chức đối với chuyên gia, nhà khoa học, người có tài năng, năng khiếu đặc biệt, người có kinh nghiệm đang làm việc tại khu vực ngoài công lập. Dự luật cũng mở ra cơ chế tiếp nhận đối với những người đang là công chức, viên chức hoặc đang ký hợp đồng làm công việc chuyên môn, nghiệp vụ tại đơn vị sự nghiệp công lập khác, miễn là có trình độ chuyên môn phù hợp.
Ngoài ra, các đơn vị có thể ký hợp đồng viên chức quản lý hoặc hợp đồng thực hiện nhiệm vụ chuyên môn, nghiệp vụ với chuyên gia, nhà khoa học, người có trình độ cao, bao gồm cả người Việt Nam ở trong và ngoài nước cũng như người nước ngoài.
Viên chức cũng được phép ký hợp đồng để thực hiện hoạt động nghề nghiệp tại cơ quan ngoài khu vực công. Như vậy, khu vực tư có thể khai thác chất xám và trình độ của nguồn nhân lực từ khu vực công. Chính sách này vừa mở rộng quyền cho viên chức, vừa tạo điều kiện để họ tăng thu nhập chính đáng thông qua năng lực, trình độ và hoạt động nghề nghiệp của mình.
Tăng tự chủ cho đơn vị sự nghiệp công lập
Dự thảo luật đề xuất đổi mới cơ chế phân loại đơn vị sự nghiệp công lập theo tính chất nhiệm vụ và phương thức cung cấp dịch vụ. Theo đó, nhiệm vụ được chia thành ba nhóm: quản lý nhà nước, dịch vụ công cơ bản thiết yếu và dịch vụ công theo cơ chế thị trường. Phương thức cung cấp gồm: nhà nước bảo đảm 100%, giao nhiệm vụ, đặt hàng hoặc khoán theo sản phẩm, kết quả đầu ra.
Dự thảo quy định Nhà nước sẽ tập trung nguồn lực đầu tư cho các đơn vị cung cấp dịch vụ công cơ bản, thiết yếu, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa và vùng kinh tế – xã hội đặc biệt khó khăn. Bộ Nội vụ cho rằng việc đổi mới quản trị đơn vị sự nghiệp công lập theo hướng này sẽ bảo đảm bộ máy tinh gọn, tăng năng lực tự chủ, áp dụng phương thức quản trị tiên tiến và nâng cao hiệu quả hoạt động.
Việc phân loại này cũng giúp Nhà nước tiếp tục giữ vai trò chủ đạo trong cung ứng dịch vụ sự nghiệp công; nâng cao chất lượng dịch vụ công cơ bản, thiết yếu; đồng thời gắn tinh giản biên chế với cơ cấu lại, nâng cao chất lượng đội ngũ.
Chính sách này phù hợp với nghị quyết của Trung ương về giáo dục và đào tạo, trong đó yêu cầu đổi mới mạnh mẽ thể chế và tạo cơ chế, chính sách đặc thù cho phát triển giáo dục. Dự thảo khẳng định bảo đảm quyền tự chủ đầy đủ, toàn diện cho các cơ sở giáo dục đại học, cơ sở giáo dục nghề nghiệp, không phụ thuộc vào mức độ tự chủ tài chính.
Sơn Hà