Ba tháng kỹ sư Việt nâng cầu Bình Triệu nặng 11.000 tấn

Xây dựng trước năm 1975, cầu Bình Triệu 1 bắc qua sông Sài Gòn là tuyến kết nối trọng yếu phía đông thành phố. Năm 2010, cầu được sửa chữa và mở rộng, đáp ứng ba làn xe. Cùng với cầu Bình Triệu 2 bắc song song, công trình này hợp thành trục giao thông huyết mạch nối Bình Dương, TP Thủ Đức theo quốc lộ 13 vào trung tâm TP HCM, bến xe Miền Đông cũ.

Sau nhiều năm hoạt động, cầu Bình Triệu 1 bộc lộ nhược điểm khi tĩnh không thông thuyền (độ cao tính từ mực nước cao nhất đến gầm cầu) chỉ 5,5 m – thấp hơn nhiều so với mức yêu cầu 7-9,5 m ở khu vực. Hạn chế này cản trở giao thông thủy, không đáp ứng được nhu cầu tàu lớn ra vào cảng ngày càng lớn.

Sau quá trình nghiên cứu, thành phố quyết định chọn phương án nâng cầu bằng hệ kích thủy lực nhằm đảm bảo đồng bộ và an toàn công trình. Với tổng mức đầu tư 133 tỷ đồng, giải pháp này được đánh giá giúp tiết kiệm hàng nghìn tỷ so với xây mới một công trình tương tự.

Việc cải tạo cầu khởi công từ cuối năm 2024. Trong đó, giai đoạn quan trọng và phức tạp nhất là kích nâng toàn bộ kết cấu nặng khoảng 11.000 tấn, giúp cầu tăng 1,08 m so với trước, triển khai từ cuối tháng 8 đến tháng 11 năm nay. Đây là công đoạn khó nhất của dự án nâng cấp. Thời gian thi công, xe máy vẫn chạy qua công trình để phần nào giảm tải lưu lượng giao thông cho cầu bên cạnh.

Ông Nguyễn Viết Quang, Trưởng phòng Quản lý hạ tầng số 2 (Trung tâm Quản lý hạ tầng giao thông đường bộ – Sở Xây dựng TP HCM), cho biết thách thức lớn nhất là nâng đồng bộ toàn bộ kết cấu nặng hàng vạn tấn, nhưng vẫn đảm bảo ổn định, an toàn.

Theo ông, so với một công trình khác trước đây từng được kích nâng với khoảng cách nhỏ như sửa chữa, thay thế khe co giãn, đây là công nghệ lần đầu áp dụng với quy mô lớn tại Việt Nam, chủ yếu do đội ngũ kỹ sư trong nước chủ trì. Hiện trên công trường có hơn 100 kỹ sư, công nhân phối hợp giữa các khâu kỹ thuật, giám sát, thi công để đẩy nhanh tiến độ.

Dự án dùng 106 bộ kích thủy lực đặt dưới nhịp cầu, trong đó 76 kích tải trọng 400 tấn, 30 kích tải 500 tấn. Tất cả kết nối cảm biến, điều khiển qua máy tính trung tâm, sai số khống chế dưới 1 mm. Trung bình mỗi ngày cầu nâng 4-8 cm, được theo dõi rung lắc liên tục.

Cầu gồm 16 nhịp bêtông và ba nhịp thép chính. Khi sửa năm 2010, nhà thầu Freyssinet kết nối thành bốn liên nhịp, mỗi liên dài 140 m. Vì vậy, quá trình nâng được tiến hành tuần tự từ liên 1 đến 4, rồi lặp lại, đảm bảo đồng bộ.

Theo chủ đầu tư, phương pháp này cũng có phần tương đồng “thần đèn” nâng nhà, nhưng phức tạp gấp nhiều lần do tải trọng lớn và yêu cầu kỹ thuật khắt khe. Từ ngày 26/8, cầu cấm ôtô, chỉ cho xe máy qua để vừa thi công vừa khai thác nên việc triển khai càng phức tạp hơn trong khâu tổ chức giao thông và thi công.

“Trong ba tháng, kích nâng tốn khoảng một tháng. Hai tháng còn lại tập trung gia cố, lắp đặt và thử tải, đảm bảo an toàn trước khi khai thác trở lại”, ông Quang nói.

Ông Trần Đỗ Liêm, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải thủy nội địa Việt Nam, nhận định việc nâng cầu Bình Triệu 1 cho thấy kỹ sư Việt Nam đã làm chủ công nghệ phức tạp, vốn trước phụ thuộc nước ngoài. “Khi có kinh nghiệm, giải pháp này sẽ mở rộng cho nhiều cầu cũ, vừa tiết kiệm, vừa đáp ứng nhu cầu vận tải”, ông nói.

Thực tế, nhu cầu vận chuyển hàng hóa từ TP HCM đi Đồng bằng sông Cửu Long tăng mạnh, nhiều doanh nghiệp đầu tư tàu trọng tải lớn. Nhưng ngoài Bình Triệu 1, nhiều cầu khác có tĩnh không thấp, hạn chế phát triển vận tải thủy.

Ông Liêm cho biết, các cầu mới đều quy định rõ tĩnh không phù hợp. Tuy nhiên, nhiều cầu cũ xây dựng hàng chục năm trước, tiêu chuẩn chưa thống nhất, gây thiếu đồng bộ. Điều này làm hạn chế tiềm năng giao thông và du lịch đường sông.

Không chỉ TP HCM, ở miền Bắc, cầu sông Đuống cũng là điểm nghẽn do tĩnh không thấp, lại có cả đường bộ và đường sắt. Ông Liêm cho rằng với công nghệ và kinh nghiệm từ Bình Triệu 1, việc xử lý các trường hợp phức tạp hơn sẽ khả thi.

Hiện ngoài Bình Triệu 1, thành phố chuẩn bị nâng cầu Bình Phước 1 trên quốc lộ 1, nối Thủ Đức và quận 12 cũ. Công trình dài 760 m, nâng thêm 1,25 m để đạt tĩnh không tối thiểu 7 m, tổng vốn 111 tỷ đồng.

Phó chủ tịch UBND TP HCM Bùi Xuân Cường cho biết sông Sài Gòn có ý nghĩa chiến lược phát triển kinh tế, xã hội ở thành phố và kết nối với các tỉnh lân cận. Hiện tuyến sông có 14 cầu, trong đó chỉ còn hai cầu trên chưa đảm bảo tĩnh không thông thuyền.

Do đó, việc nâng cấp các công trình giúp tăng kết nối liên vùng, đảm bảo khai thác đồng bộ trên tuyến đường thủy quan trọng cả vùng. Ngoài ra, dự án khi hoàn thành cũng góp phần phát triển hệ thống cảng thủy nội địa khu vực TP HCM, Tây Ninh và giảm tải giao thông đường bộ.

Giang Anh