Trong dự thảo Luật An ninh mạng mới nhất, Chính phủ đề xuất giao Bộ Công an là đầu mối quản lý nhà nước về an ninh mạng, “nắm” định danh địa chỉ IP, cấp chứng chỉ mạng.
Dự thảo Luật An ninh mạng sửa đổi đã được Chính phủ trình Quốc hội và đang trong quá trình thảo luận, dự kiến thông qua tại kỳ này.
Ngày 19/11/1997, Internet chính thức vào Việt Nam sau nhiều nỗ lực của những người đứng đầu Chính phủ và ngành bưu chính viễn thông thời bấy giờ. Sau 28 năm, không gian mạng mang lại nhiều tích cực nhưng cũng đặt ra không ít thách thức với công tác đảm bảo an ninh quốc gia.
Hoạt động tấn công mạng, gián điệp mạng của các nhóm tin tặc, lộ mất thông tin, dữ liệu cá nhân diễn ra ngày càng nguy hiểm. Tội phạm sử dụng công nghệ cao diễn ra phức tạp với các phương thức, thủ đoạn ngày càng tinh vi.
Để quản lý không gian mạng, hiện nay có hai luật cùng tồn tại song song là Luật An toàn thông tin mạng ban hành được 10 năm, Luật An ninh mạng với 7 năm. Trong khi đó, từ 1/3/2025, Bộ Công an tiếp nhận 5 nhóm nhiệm vụ từ các bộ ngành, bao gồm quản lý nhà nước về an toàn thông tin mạng.
Dự thảo mới nhất của Luật An ninh mạng “phiên bản” 2025 đã thống nhất gộp hai luật hiện hành thành một. Bộ Công an được đề xuất là đầu mối giúp Chính phủ quản lý nhà nước về an ninh mạng.
Dự thảo gồm 9 chương, 58 điều, trên cơ sở kế thừa 30 điều của Luật an ninh mạng, 16 điều của Luật An toàn thông tin mạng và hợp nhất 9 điều của 2 luật.
Bộ Công an quản lý địa chỉ IP
Theo Điều 50 dự thảo, Bộ Công an được giao chịu trách nhiệm bảo đảm an ninh thông tin trên không gian mạng, an ninh dữ liệu; xây dựng cơ chế quản lý định danh địa chỉ Internet (IP), xác thực thông tin đăng ký tài khoản số; cảnh báo, chia sẻ thông tin và nguy cơ đe dọa an ninh mạng.
Bộ Công an cũng được quyền yêu cầu doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trên mạng gỡ thông tin vi phạm pháp luật về an ninh mạng trên hệ thống họ trực tiếp quản lý.
Địa chỉ IP là dãy số đơn nhất trên không gian mạng, tương tự “địa chỉ địa lý”, cho phép các thiết bị điện tử nhận diện, liên lạc và trao đổi dữ liệu. Thông tin từ IP giúp nhà chức trách xác định địa điểm, thời gian và thuê bao kết nối, tương tự thông tin cư trú của một địa chỉ cố định.
Doanh nghiệp viễn thông và cung cấp dịch vụ trên không gian mạng có trách nhiệm định danh địa chỉ IP của tổ chức, cá nhân sử dụng dịch vụ Internet; cung cấp cho lực lượng chuyên trách bảo vệ an ninh mạng để phục vụ quản lý.
Các doanh nghiệp này cũng phải phối hợp với Bộ Công an trong việc thiết lập hệ thống kết nối, đấu nối đường truyền kỹ thuật, truyền tải dữ liệu và đáp ứng các điều kiện cần thiết để triển khai các giải pháp, biện pháp bảo vệ an ninh mạng.
Tội phạm lừa đảo qua mạng ngày một tăng, tinh vi, phức tạp. Ảnh: P.D
Địa chỉ IP hiện nay do Bộ Khoa học và Công nghệ, trực tiếp là trung tâm Internet Việt Nam, quản lý nhà nước.
Bộ Công an cho rằng, địa chỉ IP thường xuyên thay đổi giữa các thuê bao, địa điểm hoặc bị thu hồi mà chưa có cơ quan nào quản lý về an ninh trật tự. Việc tra cứu IP hiện nay còn bất cập, tỷ lệ xác định được thông tin thấp, tốn thời gian, làm giảm giá trị nghiệp vụ. Nhà chức trách phải gửi yêu cầu đến nhà cung cấp dịch vụ Internet và phụ thuộc hoàn toàn vào mức độ phối hợp của doanh nghiệp, tiềm ẩn nguy cơ lộ lọt hoạt động nghiệp vụ.
Vì vậy, việc dự thảo bắt buộc nhà mạng định danh, quản lý và cung cấp thông tin IP cho lực lượng chuyên trách là cần thiết, khả thi và góp phần bảo đảm chủ quyền quốc gia trên không gian mạng, theo Bộ Công an.
Nhà nước đảm bảo tối thiểu 10% kinh phí cho đề án công nghệ thông tin
Dự thảo luật nêu, kinh phí bảo vệ an ninh mạng của cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đơn vị sự nghiệp công lập do ngân sách nhà nước bảo đảm, được bố trí trong dự toán ngân sách nhà nước hằng năm.
Kinh phí bảo vệ an ninh mạng của cơ quan, doanh nghiệp nhà nước, tổ chức chính trị phải bảo đảm tối thiểu 10% trong tổng kinh phí triển khai đề án, dự án phát triển công nghệ thông tin. Cơ quan, tổ chức khác thì tự bảo đảm kinh phí. Đây là một điểm mới khi quy định hiện hành không có tỷ lệ cố định về kinh phí bảm đảm an ninh mạng.
Bộ Công an lý giải “đây là mức thông lệ chung trên thế giới” và cũng được nêu trong Chỉ thị của Thủ tướng về bảo đảm an ninh mạng năm 2019. Trong đó Thủ tướng yêu cầu đảm bảo tối thiểu 10% tổng kinh phí triển khai kế hoạch ứng dụng công nghệ thông tin hàng năm.
Người đứng đầu hệ thống quan trọng phải có chứng chỉ an ninh mạng
Dự thảo Luật An ninh mạng sửa đổi lần đầu tiên đề xuất yêu cầu người đứng đầu các hệ thống thông tin quan trọng về an ninh quốc gia phải tham gia sát hạch và được cấp chứng chỉ về an ninh mạng.
Theo Bộ Công an, trong bối cảnh hiện nay đây là yêu cầu cấp thiết, nhiều tổ chức, doanh nghiệp chưa có đội ngũ nhân lực được đào tạo bài bản dẫn đến việc xử lý sự cố chậm trễ, không hiệu quả.
Chính phủ dự kiến giao Bộ Công an chủ trì, phối hợp với các đơn vị liên quan triển khai đánh giá, xác nhận đạt yêu cầu và cấp chứng chỉ kiến thức, kỹ năng. Muốn được cấp chứng chỉ, mọi người phải thông qua chương trình bồi dưỡng, sát hạch đối với từng trường hợp. Nội dung, kiến thức, thẩm quyền và lộ trình áp dụng sẽ do Chính phủ quy định chi tiết.
Khuyến khích sử dụng sản phẩm an ninh mạng nội địa
Nhằm nâng cao tự chủ về an ninh mạng, Nhà nước khuyến khích, tạo điều kiện để tổ chức, cá nhân nâng cao năng lực tự chủ, khả năng sản xuất, kiểm tra, đánh giá, kiểm định thiết bị số, dịch vụ mạng, ứng dụng mạng. Chính phủ sẽ thúc đẩy chuyển giao, nghiên cứu, làm chủ và phát triển công nghệ, sản phẩm để bảo vệ an ninh mạng.
Trong tờ trình, Bộ Công an thay mặt Chính phủ đề xuất kinh phí để xây dựng Luật và các văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành dự kiến khoảng 4 tỷ đồng, kinh phí triển khai thi hành Luật cần khoảng 2 tỷ đồng. Đây là khoản chi cần thiết và tất yếu để triển khai thi hành Luật và nâng cao hiệu quả công tác thực thi trong thời gian tới. Nguồn kinh phí bảo đảm sẽ được cân đối từ ngân sách Nhà nước và nguồn kinh phí hợp pháp khác.