Mô hình thủ tục hành chính phi địa giới với quy trình 5 bước được kỳ vọng giảm rườm rà, giúp người dân, doanh nghiệp tại TP HCM có thể nộp, nhận kết quả ở bất kỳ đâu.
Từ ngày 1/8, TP HCM triển khai hành chính phi địa giới giai đoạn 1 với 1.335 thủ tục trong tổng số 2.168 thủ tục hành chính được tiếp nhận tại bộ phận một cửa. Người dân, doanh nghiệp không phân biệt nơi ở, đăng ký trụ sở được nộp, nhận kết quả tại bất kỳ địa điểm nào thuận tiện nhất. Mục tiêu đến cuối năm là áp dụng phi địa giới cho 100% thủ tục.
Thành phố bố trí thêm 38 tổ địa bàn tại các trung tâm hành chính công cấp xã để hỗ trợ. Trong số này có 1.182 thủ tục thuộc thẩm quyền cấp sở, ngành như: cung cấp dữ liệu đất đai, cấp giấy chứng nhận hoạt động khoa học công nghệ, cấp phù hiệu xe kinh doanh vận tải. Thủ tục cấp xã gồm 154 loại như: đăng ký hộ kinh doanh, hỗ trợ chi phí mai táng cho đối tượng bảo trợ xã hội.
Quy trình xử lý thủ tục hành chính không phụ thuộc vào địa giới hành chính gồm 5 bước: tiếp nhận, thụ lý phê duyệt, số hóa kết quả, chuyển kết quả, trả kết quả. Thời hạn giải quyết và phí giữ nguyên. Điểm khác biệt là cán bộ phải số hóa 100% hồ sơ đầu vào. Trường hợp thủ tục yêu cầu bản giấy, hồ sơ sẽ được gửi qua bưu điện hoặc đơn vị vận chuyển ngay trong ngày.
Sau nửa tháng triển khai mô hình, anh Nguyễn Thanh Sang, cán bộ tiếp nhận hồ sơ Trung tâm hành chính công phường Dĩ An, cho biết người dân, doanh nghiệp thuận tiện hơn nhưng cán bộ tiếp nhận gặp áp lực lớn. Bởi sau khi tách địa giới, nhiều hồ sơ đất đai vẫn phải luân chuyển giữa các phường bằng đường bưu điện do dữ liệu chưa liên thông.
Theo anh Sang, người dân chỉ quan tâm thời hạn trả kết quả, trong khi nhiều hồ sơ phải thêm bước gửi đi, chờ xử lý rồi mới hoàn trả. “Người dân không quan tâm quy trình nội bộ thế nào, trả chậm thì cán bộ tiếp nhận phải chịu”, anh nói.
Tại Gò Vấp, mỗi ngày có khoảng 800 lượt người đến làm thủ tục. Ông Nguyễn Chí Thanh, Phó giám đốc Trung tâm hành chính công phường, cho biết tinh thần của cán bộ là không từ chối trường hợp nào, nhưng khó khăn lớn nhất là hệ thống dữ liệu chưa liên thông.
Ông Thanh nêu ví dụ thủ tục cấp giấy phép kinh doanh: sau khi số hóa hồ sơ, cán bộ phải nhập liệu hai lần trên hệ thống dịch vụ công quốc gia và phần mềm chuyên ngành của bộ. “Nhiều thông tin, mạng hay treo, phần mềm lại giới hạn thao tác 2-3 phút. Chỉ cần dừng lại trả lời người dân là mất hết, phải nhập lại từ đầu. Có hồ sơ phải nhập 5-6 lần mới xong”, ông nói.
Khâu số hóa cũng gặp khó khăn khi nhiều tài liệu khổ lớn không có thiết bị scan, nhiều cán bộ chưa được cấp chữ ký số. Một số thủ tục vẫn buộc nộp bản gốc giấy, đặc biệt lĩnh vực đất đai, nên cán bộ phải mang hồ sơ hoặc gửi bưu điện, tiềm ẩn rủi ro thất lạc.
Anh Hoách Văn Duyên, cán bộ Trung tâm phục vụ hành chính công phường Gò Vấp, phụ trách lĩnh vực công thương, điền thông tin của người dân lên hệ thống từ bản chụp hồ sơ, ngày 6/8. Ảnh: Lê Tuyết
Bà Võ Thị Trung Trinh, Giám đốc Trung tâm chuyển đổi số TP HCM, cho biết thành phố đặt mục tiêu 100% thủ tục phi địa giới vào cuối năm theo Nghị định 118 của Chính phủ. Từ ngày 1-17/8, hệ thống đã nhận trực tiếp hơn 216.500 hồ sơ, trong đó có gần 8.700 yêu cầu thực hiện thủ tục hành chính phi địa giới.
“Thực hiện thủ tục hành chính phi địa giới là quá trình cải tiến liên tục, cần chấp nhận trục trặc ban đầu và hoàn thiện dần”, bà nói.
Theo bà Trinh, số hóa là khâu cốt lõi nhưng không chỉ quét hồ sơ giấy thành file, mà phải chuẩn hóa dữ liệu, có chữ ký số để tạo giá trị pháp lý. Để không còn băn khoăn bản vẽ thiết kế trên giấy A0 quá lớn, không có máy quét, TP HCM cần ban hành quy định doanh nghiệp khi thực hiện các bản vẽ cần xác nhận bằng chữ ký số, tạo file có giá trị pháp lý trên môi trường mạng ngay từ đầu; chuyển dần sang xác thực thông tin qua cơ sở dữ liệu quốc gia thay vì bản sao giấy; đồng thời cắt bỏ các thủ tục ít phát sinh để giảm người dân phải đến trực tiếp.
Để giảm áp lực cho cán bộ, bà Trinh đề xuất xây dựng mô hình “đại lý dịch vụ công” tại bưu điện, ngân hàng để tiếp nhận và số hóa hồ sơ, có cơ chế chi trả chi phí khuyến khích người dân dùng dịch vụ số.
Người dân chụp lại hồ sơ từ điện thoại để gửi lên hệ thống trực tuyến khi làm thủ tục nhà đất tại Trung tâm phục vụ hành chính công phường Gò Vấp, ngày 6/8. Ảnh: Lê Tuyết
Ông Nguyễn Đức Lam, chuyên gia Luật và Quản trị Nhà nước, bày tỏ lo ngại mục tiêu 100% thủ tục phi địa giới trong năm nay có thể tạo áp lực cho hệ thống nếu hạ tầng và dữ liệu chưa sẵn sàng. Theo ông, cần ưu tiên thủ tục phổ biến, có nhiều hồ sơ phát sinh như lý lịch tư pháp, giấy phép lái xe, hộ tịch, thủ tục doanh nghiệp; đồng thời tập trung vào những khu vực xa xôi, nơi người dân khó tiếp cận dịch vụ trực tiếp.
Trong khi đó, ông Nguyễn Quang Đồng, Viện trưởng Viện Nghiên cứu chính sách và phát triển truyền thông, cho rằng với mô hình xử lý thủ tục hành chính phi địa giới, các trung tâm hành chính công hoạt động hiệu quả sẽ thu hút đông người dân, doanh nghiệp. “Thành phố phải tính đến trường hợp khối lượng công việc tăng, cán bộ phải làm ngoài giờ thì thu nhập, đãi ngộ thế nào để khuyến khích họ?”, ông nêu.
Cũng theo chuyên gia này, với vai trò đầu tàu, TP HCM cần kiến nghị mạnh hơn với Trung ương về đồng bộ dữ liệu giữa các bộ, ngành và nâng cấp hạ tầng kỹ thuật dùng chung. Đây là yếu tố vượt ngoài thẩm quyền địa phương nhưng quyết định sự thành công của mô hình phi địa giới.
Lê Tuyết