Viên chức được thành lập doanh nghiệp: Đề xuất có gì mới?

Đáng chú ý, dự thảo đã mở rộng quyền của viên chức. Theo đó, viên chức được ký hợp đồng để thực hiện hoạt động nghề nghiệp tại các đơn vị sự nghiệp khác, ngoài đơn vị sự nghiệp công lập hiện đang làm việc.

Nới rộng quyền hoạt động kinh doanh

Ngoài ra, theo dự thảo Luật Viên chức sửa đổi, viên chức còn được tham gia góp vốn, thành lập, quản lý, điều hành, làm việc tại doanh nghiệp do đơn vị sự nghiệp mà mình đang làm việc thành lập, hoặc tham gia thành lập để thương mại hóa kết quả nghiên cứu, khai thác hiệu quả tài sản trí tuệ, các sáng chế và công nghệ số do tổ chức đó tạo ra.

Được cử sang làm việc tại các tổ chức khoa học và công nghệ, cơ sở giáo dục đại học, doanh nghiệp và các tổ chức khác trong thời gian nhất định. Được góp vốn, thành lập, tham gia quản lý, điều hành hoặc tham gia phát triển công nghệ tại các doanh nghiệp trong và ngoài nước.

Dự luật cũng quy định trường hợp viên chức là người đứng đầu phải được sự đồng ý của cấp có thẩm quyền quản lý trực tiếp; trong thời gian làm việc ở các tổ chức này, viên chức được giữ chế độ lương và các chế độ, chính sách khác hiện hưởng, được quy hoạch, bổ nhiệm, đào tạo, bồi dưỡng theo quy định.

Viên chức cũng được thực hiện các quyền khác trong hoạt động kinh doanh và làm việc ngoài thời gian quy định theo quy định của pháp luật chuyên ngành và quy định của cấp có thẩm quyền.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, TS Nguyễn Tiến Dĩnh – nguyên thứ trưởng Bộ Nội vụ – cho hay luật hiện hành viên chức chỉ được góp vốn chứ không được tham gia quản lý, điều hành. Còn trong dự Luật Viên chức sửa đổi, Bộ Nội vụ đã đề xuất mở rộng hơn, cho viên chức được góp vốn, thành lập và điều hành doanh nghiệp.

Theo ông Dĩnh, không nên lo lắng việc mở rộng này sẽ tạo sự xung đột hay lạm quyền của viên chức. Bởi thực tế, với viên chức ở đây chủ yếu làm nhiệm vụ cung cấp dịch vụ công trong giáo dục, y tế…, không trực tiếp làm công tác quản lý nhà nước hoặc hoạch định chính sách.

Thêm vào đó, doanh nghiệp ở đây do đơn vị sự nghiệp mà viên chức đang làm việc thành lập hoặc tham gia thành lập để thương mại hóa kết quả nghiên cứu, khai thác hiệu quả tài sản trí tuệ, các sáng chế và công nghệ số do tổ chức đó tạo ra. Cùng với đó là phát triển công nghệ tại các doanh nghiệp trong và ngoài nước.

“Việc tạo điều kiện, “nới lỏng” cho viên chức như trên là phù hợp, tốt trong tình hình hiện nay, tạo điều kiện cho viên chức tham gia làm kinh tế, góp phần phát triển kinh tế – xã hội đất nước trong kỷ nguyên mới”, TS Dĩnh nêu.

Cần quy định để tránh lạm dụng quyền hạn

Trao đổi thêm về vấn đề trên, đại biểu Phạm Văn Hòa – ủy viên Ủy ban Pháp luật và Tư pháp – bày tỏ đồng tình với đề xuất “nới rộng” quyền của viên chức về hoạt động kinh doanh.

Ông nói các đề xuất này trong dự luật đã được quy định ở một số luật trước đó. Trong đó pháp luật về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đã quy định viên chức làm việc tại cơ sở giáo dục đại học công lập được góp vốn, tham gia quản lý, điều hành doanh nghiệp do cơ sở giáo dục đó thành lập. Họ có thể tham gia thành lập doanh nghiệp để thương mại hóa kết quả nghiên cứu do cơ sở đó tạo ra.

Song ông Hòa đề nghị cơ quan soạn thảo nên quy định rõ với viên chức thông thường có thể tham gia góp vốn, thành lập, điều hành doanh nghiệp. Còn với viên chức giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý phải quy định chặt chẽ hơn, thậm chí với những lĩnh vực quan trọng không cho phép tham gia. Đồng thời quy định rõ trách nhiệm báo cáo và cơ chế phòng ngừa xung đột lợi ích giữa công việc công và hoạt động kinh doanh.

Bởi theo ông Hòa, thời gian qua theo báo cáo một số nơi có hiện tượng viên chức dùng danh nghĩa người thân để đứng tên doanh nghiệp, từ đó gây khó khăn trong quản lý và dễ dẫn đến vi phạm nguyên tắc liêm chính công vụ. 

Do vậy cần quy định rõ việc xử lý vi phạm của viên chức khi tham gia quản lý, góp vốn tại doanh nghiệp, nhất là trường hợp lạm dụng chức vụ quyền hạn để phục vụ lợi ích cá nhân.