Tổng công ty Đường sắt Việt Nam (VNR) vừa kiến nghị Bộ Tài chính xem xét phê duyệt dự án tổ hợp công nghiệp đường sắt, vốn đầu tư hơn 17.500 tỷ đồng.
Dự án được xây dựng trên diện tích khoảng 250 ha tại phía nam Hà Nội, mục tiêu sản xuất, lắp ráp đầu máy, toa xe và từng bước làm chủ công nghệ trong ngành đường sắt. Dự án chia làm hai giai đoạn, trong đó từ năm 2029 đến 2031 sẽ tập trung lắp ráp đầu máy, toa xe khách dưới 160 km/h, tàu điện đô thị và toa xe hàng tốc độ 120 km/h. Giai đoạn 2032-2035, Tổ hợp sẽ nâng tỷ lệ nội địa hóa lên 30%, mở rộng sản xuất linh kiện, phụ tùng ngành đường sắt.
Với tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc Nam, Tổ hợp sẽ tham gia lắp ráp các đoàn tàu EMU theo hợp đồng mua sắm và chuyển giao công nghệ. VNR đặt mục tiêu đến năm 2035 làm chủ công nghệ lắp ráp tàu EMU, nâng dần tỷ lệ nội địa hóa đạt 20%. Giai đoạn 2040-2050, Tổ hợp hướng tới sản xuất 80% đoàn tàu tốc độ cao và sản xuất các vật tư, phụ tùng phục vụ khai thác, vận hành tuyến đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc Nam.
Sửa chữa toa xe tại nhà máy xe lửa Gia Lâm. Ảnh: Ngọc Thành
Dự kiến, nhà nước đầu tư vốn cho giai đoạn đầu thông qua việc tăng vốn điều lệ cho VNR, đồng thời kêu gọi thêm nhà đầu tư tư nhân tham gia. Trong đó, vốn đầu tư công dùng xây dựng hạ tầng kỹ thuật, tuyến kết nối với đường sắt quốc gia và trung tâm nghiên cứu; vốn doanh nghiệp sẽ đầu tư nhà máy lắp ráp và thiết bị công nghệ.
Doanh thu của Tổ hợp được kỳ vọng trong giai đoạn 2030-2050 là hơn 228.000 tỷ đồng, lợi nhuận bình quân 1.141 tỷ đồng/năm, dự kiến hoàn vốn trong 16 năm.
Theo VNR, dự án tổ hợp sẽ là cú hích quan trọng cho ngành công nghiệp đường sắt nhằm từng bước đáp ứng nhu cầu nâng cấp, xây dựng kết cấu hạ tầng đường sắt trong nước lên tới 275 tỷ USD vào năm 2050. Trong đó bao gồm các tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc Nam, Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng, Lạng Sơn – Hà Nội, Hải Phòng – Hạ Long – Móng Cái và các tuyến đô thị Hà Nội, TP HCM.
VNR cũng kiến nghị Chính phủ cho phép áp dụng một số cơ chế đặc thù như đưa sản phẩm ngành đường sắt vào danh mục cơ khí trọng điểm; ưu đãi cho doanh nghiệp tham gia chuỗi cung ứng; khuyến khích chuyển giao công nghệ trong lĩnh vực đầu máy, toa xe; bổ sung sản phẩm ngành đường sắt vào danh mục công nghệ cao ưu tiên đầu tư phát triển.
Về vị trí xây dựng tổ hợp, mới đây UBND TP Hà Nội thống nhất chọn khu đất tại các xã Chuyên Mỹ và Ứng Hòa ở phía Nam Thủ đô. Thành phố đề nghị Thủ tướng chấp thuận địa điểm, cho phép cập nhật dự án vào quy hoạch có liên quan.
Theo quy hoạch mạng lưới đường sắt thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, bên cạnh 7 tuyến hiện có thì mạng lưới đường sắt quốc gia đến năm 2030 triển khai thêm 9 tuyến mới, tổng chiều dài 2.362 km. Các tuyến mới gồm đường sắt tốc độ cao Bắc Nam, Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng, vành đai phía đông Hà Nội, Yên Viên – Phả Lại – Hạ Long – Cái Lân, Thủ Thiêm – Long Thành, TP HCM – Cần Thơ, Biên Hòa – Vũng Tàu, Vũng Áng – Mụ Giạ, Tháp Chàm – Đà Lạt.
Đoàn Loan