Bộ Tài chính đề xuất cá nhân nhận cổ tức, thưởng bằng chứng khoán sẽ nộp thuế ngay, thay vì đợi tới khi chuyển nhượng – Ảnh: AI vẽ
Lo trục lợi chính sách nếu không thu thuế ngay…
Bộ Tài chính đang lấy ý kiến dự thảo nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của nghị định 126 hướng dẫn thi hành Luật Quản lý thuế.
Theo Bộ Tài chính, trong giai đoạn 2016 đến hết 2024, cá nhân nhận cổ tức bằng chứng khoán và cá nhân là cổ đông hiện hữu nhận thưởng bằng chứng khoán đã nhận tổng cộng 34,84 tỉ cổ phiếu.
Nếu số lượng cổ phiếu này được chuyển nhượng toàn bộ và giá cổ phiếu tính theo mệnh giá (10.000 đồng), với thuế suất 5%, số thuế thu nhập cá nhân tạm ước phải kê khai, nộp khoảng 17.420 tỉ đồng.
Tuy nhiên thực tế theo Bộ Tài chính, số thuế thu nhập cá nhân từ thu nhập của cá nhân nhận cổ tức bằng chứng khoán và cổ đông hiện hữu nhận thưởng bằng chứng khoán đã kê khai trong giai đoạn trên chỉ khoảng 1.318 tỉ đồng, chiếm gần 8% so với mức ước tính 17.420 tỉ đồng nêu trên (nếu toàn bộ số cổ phiếu này được chuyển nhượng).
Cũng theo thống kê của bộ này, trong giai đoạn 2016-2024 tổng số thuế thu nhập cá nhân đã kê khai từ hoạt động đầu tư vốn đạt 51.965 tỉ đồng, trong đó thuế thu từ cổ tức và thưởng trả bằng chứng khoán chỉ khoảng 1.318 tỉ đồng, chiếm 2,54%.
Đáng chú ý, Bộ Tài chính còn dẫn kinh nghiệm quốc tế từ Thái Lan, Ấn Độ cho thấy các nước này quy định thời điểm tính thuế là lúc chi trả cổ tức, và tổ chức phát hành cổ phiếu trả thay cổ tức có nghĩa vụ khấu trừ thuế theo thuế suất cổ tức bằng cổ phiếu.
Trong đó Thái Lan áp dụng thuế suất 10%, còn Ấn Độ áp dụng thuế suất 10% đối với phần thu nhập vượt quá 5.000 rupee.
Thuế suất sẽ tính thế nào?
Để hạn chế việc lợi dụng chính sách, kéo dài thời gian thực hiện nghĩa vụ khai và nộp thuế thu nhập cá nhân, Bộ Tài chính cho rằng cần quy định rõ thời điểm khấu trừ, sửa đổi thời điểm khai thuế thu nhập cá nhân đối với thu nhập từ cổ tức, trả thưởng bằng chứng khoán, và thu nhập từ phần vốn được ghi tăng thêm do lợi tức ghi tăng vốn.
Theo đó, cơ quan quản lý thuế đã đề xuất thuế thu nhập cá nhân sẽ được khấu trừ, kê khai và nộp ngay khi cá nhân nhận cổ tức, thưởng bằng chứng khoán.
“Không đợi đến khi chuyển nhượng chứng khoán cùng loại mới kê khai nộp thuế thu nhập cá nhân cho khoản thu nhập này”, Bộ Tài chính nêu rõ.
Đồng thời tổ chức trả thu nhập sẽ thực hiện khấu trừ thuế thu nhập cá nhân tại thời điểm doanh nghiệp trả cổ tức, thưởng, theo thông báo gửi cổ đông trước đó.
Bộ Tài chính cũng bổ sung cách xác định số thuế thu nhập cá nhân phải khấu trừ. Theo đó số thuế thu nhập cá nhân khấu trừ được xác định bằng giá trị cổ tức, lợi tức, thưởng nhân với thuế suất thu nhập cá nhân từ đầu tư vốn (5%).
Theo quy định hiện hành, cổ tức và lợi tức được chi trả dưới nhiều hình thức như tiền mặt, chứng khoán hoặc ghi nhận phần vốn góp tăng thêm.
Với cổ tức bằng tiền mặt, tổ chức chi trả đã thực hiện khấu trừ, kê khai và nộp thuế thay cho cá nhân.
Tuy nhiên với cổ tức hoặc thưởng bằng chứng khoán, hoặc ghi nhận tăng vốn do chưa nhận được tiền nên chưa phải nộp thuế, mà đợi đến khi cá nhân chuyển nhượng, rút vốn mới kê khai.
Bộ quản lý về thuế đánh giá quy định này bất cập, bởi nhiều cổ đông chưa chuyển nhượng ngay sau khi nhận hoặc không có nhu cầu chuyển nhượng, trong khi tài sản của họ không ngừng tăng lên.