Quốc hội thông qua Luật Tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc cho phép mở rộng diện tham gia, gồm cả cán bộ, công chức, viên chức dân sự ngoài lực lượng công an, quân đội.
Luật được thông qua chiều 26/6, với 445/445 (100%) đại biểu có mặt tán thành.
Theo đó, lực lượng Việt Nam tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình Liên Hợp Quốc gồm lực lượng vũ trang (sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân và viên chức quốc phòng, hạ sĩ quan, binh sĩ và đơn vị thuộc Bộ Quốc phòng; sĩ quan, hạ sĩ quan, công nhân công an, chiến sĩ và đơn vị thuộc Bộ Công an) và lực lượng dân sự. Trong đó, lực lượng dân sự gồm cán bộ, công chức, viên chức được trang bị phương tiện, kỹ thuật nghiệp vụ để thực hiện nhiệm vụ.
Chính phủ đánh giá việc bổ sung cán bộ dân sự sẽ huy động được nguồn lực chất lượng cao, đặc biệt ở các vị trí hoạch định chính sách, quản trị và chuyên môn trong các cơ quan Liên Hợp Quốc. Nhiều nước như Mỹ, Đức, Nhật Bản, Trung Quốc, Anh… đã cử viên chức chính phủ đảm nhiệm các vị trí quan trọng tại phái bộ gìn giữ hòa bình, như chánh văn phòng, chuyên gia nhân quyền, pháp lý, an ninh hay y tế.
Lực lượng tham gia sẽ được tuyển chọn từ các cơ quan, đơn vị thuộc Bộ Quốc phòng, Bộ Công an và các bộ, ngành, UBND cấp tỉnh. Các cơ quan này có trách nhiệm quy định tiêu chuẩn, điều kiện tuyển chọn lực lượng thuộc phạm vi quản lý, đáp ứng yêu cầu cụ thể của từng vị trí theo tiêu chí của Liên Hợp Quốc.
Ưu tiên xây dựng lực lượng chuyên nghiệp, hiện đại
Luật quy định ngân sách nhà nước và các nguồn kinh phí hợp pháp đảm bảo cho việc triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình, cũng như chi phí bồi thường thiệt hại do lỗi của lực lượng Việt Nam gây ra. Khoản hoàn trả từ Liên Hợp Quốc được nộp vào ngân sách và ưu tiên sử dụng cho xây dựng lực lượng gìn giữ hòa bình.
Lực lượng tham gia trong thời gian làm nhiệm vụ ở nước ngoài được hưởng đầy đủ lương, phụ cấp và các chính sách ưu đãi. Khi huấn luyện, đào tạo, bồi dưỡng hoặc sau khi hoàn thành nhiệm vụ, người tham gia cũng được hưởng chế độ theo quy định của Chính phủ. Trường hợp cá nhân bị ốm đau, tai nạn, hy sinh hoặc từ trần khi làm nhiệm vụ sẽ được hưởng chế độ của pháp luật Việt Nam và Liên Hợp Quốc.
Lễ xuất quân đội Công binh số 1 và Bệnh viện dã chiến cấp 2 số 4 lên đường làm nhiệm vụ gìn giữ hòa bình Liên Hợp Quốc. Ảnh: Giang Huy
Đa dạng hóa hợp tác quốc tế trong gìn giữ hòa bình
Về nguyên tắc hợp tác quốc tế trong gìn giữ hòa bình, Luật quy định phải tuân thủ pháp luật Việt Nam, điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên; tôn trọng các nguyên tắc cơ bản của pháp luật quốc tế; bảo đảm độc lập, chủ quyền, quyền chủ quyền quốc gia; bảo vệ lợi ích quốc gia, dân tộc.
Nội dung hợp tác quốc tế gồm đào tạo, huấn luyện, bồi dưỡng, tập huấn, trao đổi chuyên môn, diễn tập, chia sẻ kinh nghiệm; viện trợ đầu tư, xây dựng cơ sở hạ tầng, trang thiết bị, phương tiện và các nguồn lực khác.
Cơ quan chủ trì soạn thảo cho biết việc luật hóa nội dung hợp tác quốc tế là bước đi cần thiết để cụ thể hóa đường lối, chính sách đối ngoại của Đảng và Nhà nước, đồng thời tạo cơ sở pháp lý rõ ràng, dài hạn cho các hoạt động đối ngoại trong lĩnh vực này. Luật sẽ mở rộng các kênh hợp tác song phương, đa phương; tạo thuận lợi cho việc tiếp nhận viện trợ, hỗ trợ kỹ thuật.
Việc này nhằm thu hút nguồn lực từ các quốc gia và tổ chức quốc tế, qua đó tiết kiệm ngân sách và nâng cao hiệu quả triển khai lực lượng. Đây cũng là cách Việt Nam thể hiện rõ cam kết, trách nhiệm với cộng đồng quốc tế, khẳng định vai trò và vị thế của đất nước trong các sứ mệnh gìn giữ hòa bình toàn cầu.
Hình thức hợp tác gồm song phương và đa phương; hội nghị, hội thảo, tập huấn, giao lưu, trao đổi chuyên môn, diễn tập trong và ngoài nước; trao đổi đoàn, ký kết điều ước quốc tế, thỏa thuận quốc tế.
Chuyên nghiệp hóa lực lượng thông qua đào tạo chuẩn quốc tế
Luật yêu cầu lực lượng Việt Nam tham gia hoạt động gìn giữ hòa bình phải tham gia huấn luyện, bồi dưỡng kiến thức về gìn giữ hòa bình; nâng cao chuyên môn nghiệp vụ; huấn luyện tiền triển khai theo chương trình của Liên Hợp Quốc.
Họ cũng phải tham gia đào tạo ngoại ngữ; bình đẳng giới và các kỹ năng khác; tham gia các khóa tập huấn gìn giữ hòa bình Liên hợp quốc trong và ngoài nước. Bộ, Ban, ngành, UBND cấp tỉnh quy định chương trình, thời gian đào tạo, huấn luyện, bồi dưỡng lực lượng thuộc phạm vi quản lý của mình đáp ứng yêu cầu của Liên Hợp Quốc.
Luật sẽ là cơ sở pháp lý để cơ quan có thẩm quyền chủ động làm công tác tuyển chọn, huấn luyện, đào tạo và chuẩn bị nguồn cán bộ chất lượng cao để triển khai vào các vị trí cấp cao trong tương lai. Mục tiêu là khẳng định vai trò chủ động, có tiếng nói, có ảnh hưởng trong lĩnh vực gìn giữ hòa bình – một trụ cột của hòa bình và an ninh toàn cầu.
Luật này có hiệu lực từ ngày 1/1/2026.
Sơn Hà