Quốc hội thông qua Luật Thanh tra sửa đổi với việc bỏ thanh tra bộ, sở và cấp huyện; đồng thời tăng quyền hạn cho cơ quan thanh tra của Chính phủ, cấp tỉnh.
Sáng nay, Luật Thanh tra sửa đổi được Quốc hội thông qua với đa số đại biểu tán thành. Theo đó, cơ quan thanh tra được tổ chức theo hai cấp gồm: Thanh tra Chính phủ và Thanh tra tỉnh, thành phố (gọi chung là Thanh tra tỉnh). Bên cạnh đó là hệ thống có các cơ quan thanh tra đặc thù: cơ quan thanh tra trong công an, quân đội, ngân hàng Nhà nước (Thanh tra Bộ Quốc phòng, Thanh tra Bộ Công an, Thanh tra Ngân hàng Nhà nước và các cơ quan thanh tra khác trong quân đội, công an nhân dân, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam theo quy định của Chính phủ); Thanh tra Cơ yếu; cơ quan thanh tra được thành lập theo điều ước quốc tế.
So với luật hiện hành, luật mới đã bỏ cấp thanh tra ở bộ, tổng cục, cục thuộc bộ; cơ quan thanh tra ở cơ quan thuộc Chính phủ, thanh tra sở, thanh tra huyện, tổ chức và hoạt động của cơ quan được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành.
Luật mới quy định thống nhất một khái niệm thanh tra, không phân biệt thanh tra hành chính và thanh tra chuyên ngành. Hoạt động thanh tra được hiểu là xem xét, đánh giá, kết luận, kiến nghị xử lý của cơ quan thanh tra với việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, tổ chức, cá nhân theo trình tự, thủ tục do pháp luật quy định.
Tổng thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong. Ảnh: Cổng TTĐT Quốc hội
Bổ sung quyền mới cho Thanh tra Chính phủ, Thanh tra tỉnh
Từ 1/7, Thanh tra Chính phủ sẽ thanh tra theo đề nghị của bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ, thủ trưởng cơ quan thuộc Chính phủ. Cơ này cũng sẽ yêu cầu bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, UBND cấp tỉnh cử người có chuyên môn nghiệp vụ tham gia Đoàn thanh tra của Thanh tra Chính phủ khi cần thiết.
Thanh tra Chính phủ có quyền “thanh tra việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân thuộc quyền quản lý của bộ với bộ không có thanh tra bộ”; “thanh tra việc chấp hành pháp luật trong các lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý nhà nước của bộ không có thanh tra bộ”.
Vụ việc phức tạp, liên quan trách nhiệm quản lý Nhà nước của nhiều bộ, cơ quan ngang bộ, UBND cấp tỉnh, cũng thuộc quyền thanh tra của Thanh tra Chính phủ.
Thanh tra tỉnh cũng có quyền “thanh tra việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính khác và đơn vị sự nghiệp công lập thuộc UBND cấp tỉnh”.
Cơ quan thanh tra được trích một phần tiền thu hồi
Luật quy định cơ quan thanh tra được trích một phần từ các khoản tiền thu hồi, phát hiện qua thanh tra sau khi nộp vào ngân sách Nhà nước theo quy định của Ủy ban Thường vụ Quốc hội để chi cho hoạt động và nâng cao năng lực của cơ quan thanh tra. Chế độ, chính sách, phụ cấp với thanh tra viên do Chính phủ quy định.
Thảo luận nội dung này trước đó, có đại biểu Quốc hộị cho rằng các hoạt động thanh tra đã được ngân sách Nhà nước bảo đảm thực hiện.
Giải trình, Chính phủ cho biết việc trích một phần từ các khoản tiền thu hồi phát hiện qua thanh tra thực nộp ngân sách nhà nước và cho phép cơ quan thanh tra được sử dụng nguồn kinh phí trích để bảo đảm cho hoạt động đặc thù của cơ quan thanh tra đã được quy định, thực hiện ổn định từ năm 2006 đến nay.
Chính phủ khẳng định khoản kinh phí này có tác dụng giúp cơ quan thanh tra thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ công tác thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực. Đây là những lĩnh vực phức tạp, nhạy cảm, có tính chất như một số ngành nội chính; nhất là trong phát hiện, xử lý các hành vi vi phạm pháp luật, tham nhũng, tiêu cực. Vì vậy phải có sự bảo đảm từ ngân sách nhà nước để tăng cường năng lực và tạo sự chủ động cho cơ quan thanh tra.
Luật Thanh tra sửa đổi có hiệu lực từ ngày 1/7.
Sơn Hà