Hơn 3.400 hộp thực phẩm chức năng bị đổ bỏ ở ven đường Nguyễn Văn Linh (TP.HCM), do lo sợ công an truy quét – Ảnh: NGỌC KHẢI
Tuy nhiên trên chợ mạng vẫn tràn ngập hàng nhái, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ…
Sau chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về việc mở đợt cao điểm toàn quốc, chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả và vi phạm sở hữu trí tuệ…, các cơ quan chức năng đã vào cuộc quyết liệt, nhiều vụ kinh doanh hàng giả, hàng nhái, hàng không rõ nguồn gốc… với quy mô lớn đã bị phát hiện và xử lý.
Tuy nhiên theo ghi nhận, các loại hàng nhái, hàng giả… vẫn được mua bán rầm rộ trên các chợ mạng.
Chợ mạng vẫn rầm rộ bán hàng giả, hàng nhái…
“Giai đoạn rất khó khăn, đang căng lắm”, chị Phụng (Hà Nội) nói khi cho biết phía hải quan kiểm tra gắt gao, chặn các mặt hàng giả, hàng nhái thương hiệu tuồn qua biên giới.
Hàng chục năm nay, chị Phụng kiếm tiền nhờ vào việc bán những chiếc túi “nhái cao cấp” của hàng loạt thương hiệu nổi tiếng như Hermes, Chanel, Dior, Gucci… với giá rất thấp so với hàng chính hãng.
Chẳng hạn, một chiếc túi Hermes hàng “real” có giá dao động từ 200 triệu đồng đến vài tỉ đồng, nhưng sản phẩm nhái chỉ từ 8 – 40 triệu đồng. Chị Phụng khẳng định luôn ưu tiên tuyển các sản phẩm “có chất lượng vượt trội” về bán, để khi dùng khách hàng không cảm thấy ngại.
“Nhìn bằng mắt thường, hầu như khó phân biệt với hàng thật. Hàng “nhái cao cấp” còn có kèm theo “giấy kiểm định”, được khách mua đánh giá rất cao”, chị Phụng nói.
Dù các cơ quan chức năng đang đồng loạt ra quân truy quyét hàng gian, hàng giả, nhưng theo ghi nhận của chúng tôi, nhiều sản phẩm trôi nổi, giả mạo vẫn bán nhan nhản trên các chợ mạng.
Chẳng hạn, vào một cửa hàng online có 13.300 người theo dõi trên một sàn thương mại điện tử lớn tại Việt Nam, hàng loạt túi nhái thương hiệu quốc tế được bán với giá chỉ từ 110.000 – 445.000 đồng/túi, rẻ hơn cả trăm lần so với giá hàng chính hãng. Cửa hàng này đã bán được tổng cộng hơn 22.000 sản phẩm.
Trên một sàn khác, nhiều thương hiệu lớn của quốc tế bị giả mạo, giá bán dao động từ 200.000 đồng đến 1,5 tỉ đồng/sản phẩm. Để lách chính sách kiểm soát của sàn, nhiều người bán viết tắt thương hiệu.
Điển hình như ghi L.V hoặc L. thay cho Louis Vuitton, GG hoặc GC thay thế Gucci… Một số cửa hàng online chọn cách làm mờ logo, tên thương hiệu khi bán… Dù vậy, vẫn có những cửa hàng online trên các sàn bị khóa tài khoản do bán hàng fake 1:1 (giả, nhái thương hiệu lớn với tỉ lệ giống cao).
Vào một cửa hàng trên sàn Shopee, hàng loạt túi xách bán với giá từ 10 – 15 triệu đồng/sản phẩm, với danh nghĩa “hàng miễn thuế”, sau đó bị xóa thông tin sản phẩm và khóa tài khoản.
“Em bán hàng fake 1:1 mà cứ đăng lên là khóa. Lúc đầu đăng giấy tờ còn mở sau vài ngày. Giờ đăng giấy tờ chờ cả 2 tháng vẫn chưa thấy gì. Vui thì mở cho 2 – 3 cái buồn nó xóa luôn sản phẩm”, một người bán trên sàn thương mại điện tử than thở.
Các sàn sẽ mạnh tay xử lý vi phạm?
Trao đổi với Tuổi Trẻ về chuyện hàng gian, hàng giả tràn lan trên sàn, đại điện Shopee cho biết tất cả sản phẩm đăng bán trên Shopee đều phải đáp ứng và tuân thủ đúng quy định đăng bán của sàn (quy định đăng bán sản phẩm) được đăng tải tại các trang thông tin chính thức của Shopee (Shopee Uni, Help Centre, Kênh Người Bán…).
Theo đó, khi đăng bán sản phẩm, người bán có trách nhiệm đảm bảo hàng hóa của mình tuân thủ quy định pháp luật hiện hành, quy định đăng bán sản phẩm trên Shopee, chính sách cấm/hạn chế sản phẩm, cũng như các điều khoản sử dụng và chính sách của Shopee.
“Chúng tôi sẵn sàng phối hợp với các cơ quan chức năng khi cần thiết, nhằm kịp thời xử lý các hành vi vi phạm liên quan đến chất lượng sản phẩm và hoạt động quảng cáo trên nền tảng”, đại diện Shopee nói và cam kết sẽ gỡ bỏ các nội dung và sản phẩm với các trường hợp cố tình vi phạm.
Đối với shop vi phạm, Shopee sẽ có những biện pháp xử lý tùy theo mức độ vi phạm từ tạm khóa đến khóa vĩnh viễn. “Trong trường hợp vi phạm nghiêm trọng, chúng tôi sẽ báo cáo cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo quy định của pháp luật”, đại diện sàn thông tin.
Cũng theo vị này, sàn đã thiết lập chức năng “tố cáo sản phẩm vi phạm” để tạo điều kiện cho người tiêu dùng có thể báo cáo các sản phẩm vi phạm để công ty có biện pháp xử lý theo quy định, hoặc người tiêu dùng có thể liên hệ bộ phận chăm sóc khách hàng khi cần hỗ trợ.
“Chúng tôi cũng đã thiết lập các quy trình để tạo điều kiện thuận lợi cho việc khiếu nại vi phạm quyền sở hữu trí tuệ. Người bán có thể xem thêm thông tin về quy trình khiếu nại và báo cáo các sản phẩm vi phạm tại cổng thông tin bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ trên sàn”, vị này cho biết.
Đại diện sàn Lazada cũng khẳng định ngay khi nhận thấy các dấu hiệu vi phạm, đơn vị sẽ lập tức rà soát và gỡ bỏ các sản phẩm có liên quan trên nền tảng, đồng thời sẽ phối hợp chặt chẽ với các đối tác và cơ quan chức năng để có biện pháp xử lý kịp thời.
“Chẳng hạn, chúng tôi sẽ hạn chế hoạt động của gian hàng, hạn chế hiển thị sản phẩm, khóa tài khoản bán hàng hoặc đình chỉ hoạt động vĩnh viễn”, vị này cho biết.
Ông Nguyên Ảnh (giám đốc điều hành Công ty phân phối và bán lẻ Nobinobi):
Cần có đội đặc nhiệm chống hàng giả trên không gian mạng
Việc ngăn chặn vấn nạn hàng giả, hàng nhái… không phải là trách nhiệm của riêng ai, mà đòi hỏi sự đồng bộ trách nhiệm của cả ba “mắt xích” chính là sàn thương mại điện tử, cơ quan quản lý và người tiêu dùng.
Trong đó, với vai trò là “chợ ảo” và trung gian thanh toán, sàn thương mại điện tử phải có trách nhiệm pháp lý trong việc kiểm soát nền tảng để quét và phát hiện các dấu hiệu bất thường về sản phẩm, gian hàng và mô hình giao dịch nghi vấn hàng giả.
Sàn phải có trách nhiệm quản lý người bán, siết chặt hơn quy trình đối với nhà bán hàng, yêu cầu minh bạch thông tin nguồn gốc sản phẩm và áp dụng chính sách vi phạm, bao gồm cả việc chặn vĩnh viễn theo định danh cá nhân/doanh nghiệp chứ không chỉ khóa tài khoản.
Ngoài ra, sàn cũng phải xây dựng cơ chế bồi thường nhanh chóng, minh bạch cho người mua khi phát hiện hàng giả, đồng thời hỗ trợ nạn nhân làm việc với cơ quan chức năng.
Trong khi đó, cơ quan quản lý nhà nước có trách nhiệm phải hoàn thiện khung pháp lý bằng cách rà soát và bổ sung các quy định pháp luật cho phù hợp với sự phát triển nhanh chóng của thương mại điện tử, nhất là các quy định về trách nhiệm của sàn, về xác thực nguồn gốc sản phẩm trên không gian số.
Đặc biệt, cơ quan chức năng cần tăng cường phối hợp liên ngành, chẳng hạn thiết lập một cơ chế phối hợp chặt chẽ, liên thông dữ liệu giữa Cục Quản lý thị trường, Tổng cục Hải quan, PC03, Bộ Công Thương và các sàn thương mại điện tử. Có thể cần có các đội đặc nhiệm chuyên trách về chống hàng giả trên không gian mạng.
Cơ quan chức năng cũng rất cần nâng cao năng lực giám định và xử phạt bằng cách đầu tư vào các trung tâm giám định hiện đại, rút ngắn thời gian giám định, đồng thời cần áp dụng các hình phạt đủ sức răn đe, bao gồm cả xử lý hình sự đối với các đường dây lớn, để chấm dứt tình trạng “nhờn luật”.
Với vai trò đặc biệt của mình, người tiêu dùng nên tạo “tấm khiên” bảo vệ chính mình bằng cách nâng cao ý thức mua sắm thông thái như: không nên quá ham rẻ, tìm hiểu kỹ thông tin sản phẩm, thương hiệu, và đọc kỹ đánh giá từ các nguồn đáng tin cậy; ưu tiên mua hàng từ các gian hàng chính hãng (Official Store) hoặc nhà phân phối uy tín.
Bên cạnh đó, người tiêu dùng cần chủ động tố giác và phản ánh khi phát hiện hoặc nghi ngờ mua phải hàng giả. Mỗi báo cáo là một viên gạch góp phần dẹp bỏ vấn nạn này.